සත්ත්ව ලෝකයට අයත් සියලු දෙනා කායිකවත් මානසිකවත් ඒක හා සමාන නොවන අතර එනිසාම සියලුදෙනා සිත්ඇදගන්නා අයවලුන් o නොවන්නේය. සිත් ඇදගන්නා පෙනුමක් සහිත කාන්තාව හෝ පිරිමි පුද්ගලයා වාසනාවන්ත හෝ පින්වන්ත අයෙකු බව සාමාන්‍ය සමාජ මතය යි. එනිසාම විවිධත්වයෙන් යුතු පුද්ගල පෞරුෂය පිළිබඳව ඈත අතීයේ සිටම මිනිසුන් විශේෂ අවධානය යොමු කර ඇත. ඒ අනුව ලස්සනම කාන්තාව පඤ්ච කළ්‍යාණයෙන් යුක්ත වන අතර පිරිමියා ආරෝහ පරිණාහ දේහයකින් කඩවසම් වේය යන්න පුරාතනයේ සිට එන සාමාන්‍ය ms<sගැනීමයි. මේ පිළිබදව ආගමික මෙන්ම මනෝවිද්‍යාත්මක සාකච්ඡාවන් ද දක්නට ලැබේ. මෙය මනෝවිද්‍යාවේදී පෞරුෂය යටතේ සාකච්ඡාවට බදුන්වන්නකි.
බුදුදහමෙහි උපධි සම්පත්තිය ලෙස දක්වන්නේ ස්ත්‍රී-පුරුෂ දෙපාර්ශ්වයේම කායික සොදුරු පරිපූර්ණ බවයි. උපධි විපත්තිය නම් අංග විකලත්වය හා චිත්තාකර්ෂණය නොවීමයි. එය තවදුරටත් ධර්මයෙහි විස්තර කරන්නේ පෙර කළ පින හා පව අනුව පුද්ගල ශාරීරික සුන්දරත්වය හෝ අසුන්දර බව ඇතිවන බවයි. එයම ඇතැම් කර්ම දෝෂ වෙනස් කිරීමට තරම් ඉවහල් වන බව අටුවාව පෙන්වා දෙයි. නිදසුනක් ලෙස අශෝක මාලා පැරණි ලාංකේය සමාජ සම්මතය අනුව දුප්පත් හා පහත් යැයි සලකන පසුබිමක් ඇතිව ඉපැදීම ගති විපත්තියක් උවත් උපධි සම්පත්තිය හෙවත් රූප ශෝභාව නිසා සාලිය කුමාරයාගේ බිරිද වීය. එමෙන්ම උපතින් හිමිවන සුරූපී හෝ විරූපී බව පසුව වෙනස් කිරීමේ ඇති හැකියාව ද බුදුදහම අවධාරණය කරන්නේ පයෝග සම්පත්යට අනුව කර්ම වෙනස් කිරීමට ඇති හැකියාව අවධාරණය කරමිනි. කවරම හෝ ආකාරයක මනා රූප සම්පත්තිය භාග්‍යයක් බව පොදුවේ පිළිගන්නා සත්‍යයකි.
ජනපද කළ්‍යාණිය, නගර ශෝභනිය යනු රාජකීය තනතුරකි. ඇය භාරතීය සමාජයේ තරගයකින් තෝරාගත් රූමත්ම කාන්තාවයි. ජනපදයෙහි යහපත් වූ, උතුම් වූ, සය වැදෑරුම් ශරීර දෝෂයන්ගෙන් තොර වූ, පංඤ්ච කල්‍යාණයෙන් යුක්ත වූ තැනැත්තිය ජනපදකළ්‍යාණි සූත්‍ර වර්ණනාව අර්ථ දක්වයි. ඒ අනුව කාන්තා රූපශ්‍රීය මැනෙන සීමාව වූයේ පඤ්ච කළ්‍යාණය යි. zමහණෙනි, ජනපද කල්‍යාණිය කියන්නේ ඉතාමත් ම රූප සම්පත්තියෙන් යුතු තැනැත්තියක්. ඈ නටන්ටත් ඉතාම දක්ෂයි. ගී ගයන්ටත් ඒ වගේ ම හපනියක්.’ යන තේලපත්ත ජාතක විස්තරය අනුව හුදු කායික රූපසම්පත්තිය වන පඤ්ච කල්‍යාණයට අමතරව ගායන, වාදන හා නෘත්‍යාදී කුසලතාවන්ගෙන් හෙබි කාන්තාවක් ලෙස ද ජනපද කල්‍යාණිය හැදින්වේ. මේ අනුව ජනපද කල්‍යාණිය නම් නන්ද කුමරු විවාහ වීමට අපේක්ෂාවෙන් සිටි කුමරිය පමණක් නොවේ. යම් රාජ්‍යයක හො නගරයක රූමත්ම කාන්තාව එනමින් හැදින්විය. සාහිත්‍යයේ එන පරිදි බොහෝවිට ජනපද කල්‍යාණිය මුදලට ප්‍රභූවරුන්‌ගේ ඇසුරට ගිය කාන්තාවකි. ඇය වෘත්තීයමය වශයෙන් ස්වාධීන එහෙත් බොහෝ දෙනාගේ අවශ්‍යතාව වෙනුවෙන් කටයුතු කළ තැනැත්තියකි.
පඤ්ච කල්‍යාණය
මහාසිංහල ශබ්දකෝෂය අනුව ස්ත්‍රියකගේ රූපශ්‍රීය මිනීමේ ලක්ෂණ පහ පංචකල්‍යාණය යි. එනම්, කේශ, මාංස, අස්ථි, ඡවි හා වයඃ කල්‍යාණ වේ. පාලි-ඉංග්‍රීසි ශබ්ද කෝෂය අනුව ද කේශ, මංස, අට්ඨි, ඡවි හා වය පංච කල්‍යාණය වේ. බෞද්ධ පාළි සාහිත්‍යයෙහි අවස්ථා කිහිපයක මේ පිළිබද සදහන්වේ. තේලපත්ත ජාතකයෙහි ජනපද කල්‍යාණියගේ රූසම්පත්තිය වර්ණනා කරනවිට කේස කල්‍යාණය, මාංස කල්‍යාණය, අට්ඨි කල්‍යාණය, ඡවි කල්‍යාණය හා මාංස කල්‍යාණය පඤ්ච කල්‍යාණය සේ දක්වයි. ධර්මප්‍රදීපිකාව ආදී මූලාශ්‍රය අනුව පඤ්ච කල්‍යාණය නම් කේශකල්‍යාණ, මාංස කල්‍යාණය, අස්ථි කල්‍යාණය, ඡවි කල්‍යාණය හා වය කල්‍යාණය වන බව සුමංගල ශබ්ද කෝෂයේ දැක්වේ. ජනපද කල්‍යාණි සූත්‍රය නගරයේ රූමත්ම කාන්තාව ජනපද කල්‍යාණිය බව පවසයි. අටුවාව එවැන්නියකගේ රුව ගුණ පැහැදිලි කරයි. ‘ඡවි කල්‍යාණය මාංස කළ්‍යාණය නහාරු කළ්‍යාණ අට්ඨි කළ්‍යාණය වයො කළ්‍යාණයන්ගෙන් යුක්ත වන්නී නම් වේ.’ යැයි දැක්වේ. ඒ අනුව ජනපද කළ්‍යාණී සූත්‍ර වර්ණනාව අනුව නාහාරු කළ්‍යාණය ලෙස දැක්වෙන අංගයකි. එහි කේශ කළ්‍යාණය පිළිබද සදහන් නොවේ.
ඡවි කල්‍යාණය
ඇයට බාහිරින් ආලෝක කිරීමක් නැත. තමාගේ ශරීරාලෝකයෙන් ම දොළොස් රියන් තැන්හි ආලෝක කෙරෙයි. සම පුවඟු මල් වැනි වෙයි. නොහොත් රත්‍රන් පැහැ වැනි වෙයි. මෙය මැයගේ ඡවි කල්‍යාණ ස්වභාවයයි. මැයගේ අත් පා සතර ද මුව කෙළවර ද ලතු පිරියම් කරන ලද්දාක් මෙන් වෙයි. නොපීදුණු තැඹිලි මලක රන්වන් පැහැයට සමාන නැතිනම් තණහාල් නම් රන්වන් පැහැති සහල් වර්ගයේ පැහැයට සමාන වූ උඩු සමකින් යුතු වීම ඡවි කල්‍යාණය යි. ඉහත දැක් වූ දෝෂයන්ගෙන් තොර චිත්තාකර්ශණීය පැහැය මෙයින් අදහස් කෙරේ. මෙයින් බොහෝ විට භාරතීය ආර්ය වංශිකයින්ගේ පැහැයට සමාන අදහසක් කියැවේ. සම මතුපිට මනා පැහැපත් ස්වභාවය මෙයින් අදහස් වේ.
මාංස කල්‍යාණය
මැයගේ මාංස කළ්‍යාණය රතු පබළු වලට ද, රතු කම්බිලිවලට ද සම වෙයි. මුහුණේ සිට දෙපතුල දක්වා වාත්තු කළාක් බඳු වූ මොලොක් මාංශයන්ගෙන් පිරිපුන් වීම මාංශ කල්‍යාණය ලෙස සැලකිණ. ධර්මප්‍රදීපිකාව උපුටා දක්වන සුමඞගල ශබ්ද කෝෂය ‘ඔෂ්ඨයන් රක්තවර්ණව සමව සුපිහිතව පිහිටීම’ මාංසකළ්‍යාණය බව පවසයි. ධම්පියා අටුවා ගැටපදය අනුව මංසකළ්‍යාණ නම් ‘රතු වූ අතුල් පතුල් තොල් ආදිය ඇති බව’ යැයි පවසයි. මහා සිංහල ශබ්ද කෝෂය ද එයම පිළිගන්නා අතර අතුල් පතුල් ආදිය මනාව පිහිටීම අදහස් වන බව ද කියයි. ඒ අනුව ඡවි කළ්‍යාණයට සමාන පැහැයක් මෙහි දී ද කයැවේ. එහෙත් අධික තරබාරු නොවන කෘෂ ද නොවන ශාරීරික ස්වභාවයක් අදහස් කෙරෙන බව පැහැදිලිය.
නහාරු කල්‍යාණය
නිය පොතු විස්ස පේශීන්ගෙන් වෙන් නොවූ තැන්හි ලතු රසය පිරුණ සේ වෙයි. පේශීන්ගෙන් වෙන් වූ තැන්හි කිරි දහරවලට සමාන වේ. මෙය මැයගේ නහර කළ්‍යාණයයි. තවද ධම්පියා අටුවා ගැටපදය උපුටා දක්වන සුමඞගල ශබ්ද කෝෂය ‘තඹවන් නියපෙළ ඇතිබව?’ යන්න දක්වයි. මෙයින් නහර පිළිබද කියැවෙනවාට වඩා නිය ගැන කියැවෙන බවක් පෙනේ. එහෙත් එළියට ඉලිප්පී නැති පෙනෙන නොපෙනෙන ආකාරයේ සියුම් නාලිකා වන්ගෙන් පිරී තිබීම නහරු කල්‍යාණය සේ සැලකිණ. මෙය මාංස කළාණය හා ඡවි කළ්‍යාණය හා සම්බන්ධ අතර තවත් අවස්ථාවක් මෙනි. සම මත නහර ඉල්පීම මෘදු බවින් තොර රලුබවට නිදසුන්ය. එමෙන්ම කෘෂ බව ද එයින් කියැවේ. එයම තවත් විටෙක නඛ (නිය) කල්‍යාණය ලෙසද සැලකු අවස්ථා ද විය. එයට හේතුව පෙර සදහන් කළ පරිදි නිය හා සම්බන්ධ අර්ථ දීම විය හැකිය.
අට්ඨි කල්‍යාණය
මෙහි අට්ඨි යනු දත් ය. දත් දෙතිස අතරක් නැතිසේ එකිනෙක ස්පර්ශ වී පිරිසිදු කළ දියමන්ති පේලි මෙන් බබළයි. මෙය මැයගේ අට්ඨි කළ්‍යාණයයි. යන්නට අනුව අස්ථි කල්‍යාණය ලෙස සලකනු ලැබුවේ දසන් දෙපළය. එකිනෙක මනාව ස්පර්ශ වු හිඩැස්වලින් තොර පිරිසුදු පබලු පෙළක් බඳු දසන් දෙපළකින් යුතු වීම අස්ථී කල්‍යාණය සේ සැලකිණ. සුමඞ්ගල ශබ්ද කෝෂය අනුව සුදු ව සම ව අවිවර ව ගොතා තුබූ වීදුරැ පෙළක් සේ හොබනා දත් ඇති වීම අට්ඨි කළ්‍යාණය යි. ඇතැම් තැනෙක දන්ත කළ්‍යාණය ලෙස ද මෙය හදුන්වයි.
වයඃ කල්‍යාණය
වයෝ හෙවත් වයඃ කළ්‍යාණ යනු වයසේ සොදුරු බව, වයස් ගියත් තරුණ සේ පෙනීම යි. විස්තර කෙරෙන ආකාරය අනුව එක්සිය විසිවයස් වන විට වුවද සොළොස් වස් පමණ පෙනෙන්නී වෙයි. හිසෙහි සුදු කෙස් ඇති නොවේ. මෙය මැයගේ වයස් කල්‍යාණයයි.’ මේ අනුව වයසට වඩා ළාබාල වූ පෙනුමකින් යුතු වීම වයස් කල්‍යාණය සේ සැලකිණ. සියවසක් වුවද සොළොස් වියැති තරුණියකගේ බඳු පෙනුමකින් යුතු විය යුතු බව අටුවාවේ ද සඳහන් වේ.
කේශ කළ්‍යාණය
ජනපද කළ්‍යාණී සූත්‍ර වර්ණනාවේ සදහන් නොවන එහෙත් ඉතා ප්‍රකට හා බොහෝ මූලාශ්‍රයක දැක්වෙන කළ්‍යාණයකි. ධර්ම ප්‍රදීපිකාව අනුව සුමඞ්ගල ශබ්ද කෝෂ අර්ථය නම් යහපත් කේශය, නොපැසුණු, නිල්වන්, උකුලතෙක් වැටෙන, අග උඩු බලා සිටින කේශ කලාපය යි. එලෙස ම නොපැසුණු නිල් පාට උකුල තෙක් වැටුණු අග නැමුණු යහපත් කොණ්ඩය යැයි මහා සිංහල ශබ්දකෝෂ අර්ථය යි. සාමාන්‍ය ජනවහරේ කාන්තාවකගේ කේශය විළුඹ දක්වා දිගට වැඩීම කේශ කළ්‍යාණය ලෙස සලකයි. එහෙත් එය ශරීර පිහිටීම අනුව උකුල ප්‍රදේශය තරම් දිගු ප්‍රමාණ වීම අගයයි. මේ අනුව මනාව වැඩුන කේශ කලාපයක් ඇති බව කාන්තාවකට අවශ්‍යය අංගයක් කොට පැරණි සමාජයේ පිළිගෙන ඇති බව පැහැදිළිය.
පංච කල්‍යාණයට බලපාන දෝෂ
පඤ්ච කල්‍යාණ ගුණ මතුවීම පිණිස කාන්තාවක් විෂයෙහි නොතිබිය යුතු දෝෂ හයක් බුදුදහමෙහි වේ. ඒ අනුව රූපසුන්දරියක සතු නොවීය යුතු ශරීර දෝෂ හයක් පිළිබඳ ජනපදකල්‍යාණ සූත්‍ර අටුවාවේ සඳහන් වේ. ‘ඉතා උස නොවිය යුතුය. ඉතා මිටි නොවිය යුතුය. ඉතා සිහින් නොවිය යුතුය. ඉතා තර නොවිය යුතුය. ඉතා කළු නොවිය යුතුය හා ඉතා සුදු නොවිය යුතුය’ යනු එම ශරීර දෝෂ හය යි. එම ලක්ෂණවලින් තොර වු තැනැත්තියම ඉහත සදහන් කළ රූප ශෝභාවන්ගෙන් යුක්ත වන්නේය. එම අසාමාන්‍යය ලක්ෂණවලින් තොර සාමාන්‍ය මෙන්ම පිරිපුන් කායික තත්ත්වයක් පිළිබද කියැවේ. මෙහි දැක්වෙන ලක්ෂණ කාල දේශානුරූපිව සාපේක්ෂ වන අතර සමස්තයක් ලෙස පැවතිය යුතු අසාමාන්‍ය නොවන දේහ ප්‍රමාණය වේ.
විමසුම
මූලාශ්‍රය හා සමාන්‍ය ජනවහර විමසුම අනුව පඤ්ච කළ්‍යාණය පිළිබද විවිධ අදහස් ඇති බව පැහැදිලිය. එයින් කේශ කළ්‍යාණය බොහෝ මූලාශ්‍රයක ප්‍රකටව සදහන් වේ. බෞද්ධ මූලාශ්‍රයෙහි ඇත්තේ නහාරු කළ්‍යාණය ලෙසයි. ඒ පිළිබද අටුවා විග්‍රහයත් අනුව පැහැදිලි අර්ථ විවරණයක් නොවන බව ඉහත විස්තරයෙන් පැහැදිලි වේ. සුමඞ්ගල ශබ්ද කෝෂය ඒ පිළිබද විස්තරයේ දී (?) ප්‍රශ්නාර්ථයක් යොදා තිබීම එනිසා විය හැකිය. තවද සමාන්‍යය ව්‍යවහාරයේ දී නිය හෙවත් නඛා කළ්‍යාණයක් පිළිබද ඇතැම් විට කියැවෙන්නේ එම විස්තරය නිසා විය හැකිය. තවද ඡවි හා මංස කළ්‍යාණයෙන් පිරිපුන් තැනැත්තියකට නහාරු දෝෂයක් විය නොහැකිය. මූලාශ්‍රය විමසුමේ දී එවන් පරස්පරතා දක්නට ලැබේ.
ධර්මානුකූල විවරණයේ දී කාන්තාවකට මනා රූපශ්‍රීයක් හිමිවන්නේ පූර්වකෘත කුශලයක් නිසා ය. එය පෙර සදහන් කළ පරිදි උපධි සම්පතිය යි. එය ඇතැම් සුළු කරම් වෙනස් කොට යහපත් විපාක දෙන්නට තරම් වේ. එලෙස ලබන රූප සමපත්තිය අද්වේශ, අක්‍රෝධ ආදී පූර්ව කර්ම බලවත් බවේ විපාකයකි. එයින ලද භාග්‍යය හුදු කාමාශ්වාදය හෝ වරප්‍රසාද සදහා අනාචාරයේ යෙදීමට භාවිත කරයි නම් ලද භාග්‍යය අවාසනාවක් වන්නේය. සමාජයේ අපකීර්තිමත්, අවිශ්වසනීය, චපල හා පාපකාරී කාන්තාවක් වීම මෙලොව වශයෙන්ම විපාක වන්නේය. එම කර්මයෙහි ස්වභාවය අනුව සංසාර විපාකය තීරණය වේ. සමසත ධර්මාර්ථය අනුව කවර ලස්සන මලක් වුව ජරාවෙන් දිරායන්නාසේ ශරීරය ද කවර ලස්සනක් ඇතත් දිනෙක දිරා විනාශ වන්නේය. ලද කවරම භාග්‍යයක් උවත් අනුනටත් තමන්ටත් හානියක් නොවන ලෙස භාවිතයම මෙලොවට මෙන්ම සසරට යහපත පිණිස වන්නේය.
ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය
පූජ්‍ය කුඩාකත්නෝරුවේ විනීත හිමි
පාලි හා බෞද්ධ අධ්‍යයනාංශය
