සිහගිරිය හා පරණවිතානයන්

හැඳින්වීම

ලෝකයේ බිහි වූ සෑම ශ්‍රේෂ්ඨ පුද්ගලයකුගේම ජීවිතය දෙස ආපසු බැලීමේදී ඔවුන් එතරම් ශ්‍රේෂ්ඨ පුද්ගලයන් බවට පත්ව ඇත්තේ තම දෙපයින් නැගීම හා ස්වෝත්සහයෙන් කටයුතු කිරීමෙන් ය. එවැනි පුද්ගලයන් අතර මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතානයන්ට හිමිවන්නේ සුවිශේෂී ස්ථානයකි. 1923 වර්ෂයේ දී ශිලා ලිපි සහකාරවරයෙකු ලෙස පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට බැඳුණු ඔහු 1940 ඔක්තෝබර් මස 1 වනදා එම දෙපාර්තමේන්තුවේ ඉහළම පුටුව වන පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස් ධුරයට ස්ථිර ලෙස පත්විය. සුදු ජාතික නිලධාරීන් අතින් අපේ සංස්කෘතිය හා අපේ උරුමය ආරක්ෂා කරන මහපුටුව සිංහල මිනිසකු අතට පත්වීම දක්වා වූ ගමන් මඟ අතිවිශිෂ්ටය. මෙලෙසින් ආරම්භව දීර්ඝ කාලයක් පැවති ඔහුගේ පුරාවිද්‍යාත්මක ජීවිතයේ හරි අඩක් ඔහු යොමු කරන ලද්දේ සීගිරිය වෙනුවෙනි.

සෙනරත් පරණවිතාන මහතා https://www.bing.com/images/

ක්‍රි.ව. 5 වැනි සියවසේදී ‍රජ කළ කාශ්‍යප රජු විසින් ආලකමන්දාවක ස්වරූපය ගත් සිය මාළිගය සීගිරියෙහි වූ උත්තුංග පර්වත මස්තයක් මුදුණේ ඉදිකරන ලදි. මහාවංස කතුවරයා සිහගිරිය පිළිබදව දක්වන්නේ “මිනිසුන් විසින් නැංග නොහෙන (ඒ පව්ව) සිසාරා සුද්ධ කරවා පව්රෙකින් පිරිකෙව් කොට එහි හිණි ගෙවල් සිංහයන් බදු කරවීය. එහෙයින් සීගිරිය නම් වී” ආකාරයෙනි. එයට පහළින් ඊජිප්තුවේ හා පර්සියාවෙ ජල උද්‍යාන සිහි ගන්වන, ඉතාමත් තියුණු ජ්‍යාමිතික සමමිතික බව අතින් ලොව එවන් අනෙකුත් ජල උද්‍යාන වල‍ට නොදෙවනි ජල උද්‍යාන විසිරී තිබිණි. එමෙන්ම ඈත පෙරදිග රටවල පිහිටි පර්වත උද්‍යාන හා සමාන පර්වත උද්‍යාන ඒවා ඉදි කළ ශිල්පීන්ගේ කෞශල්‍යය පිළිබඳව මවිතය දනවයි. පෙරදිග චිත්‍ර කලාවේ ප්‍රතිමූර්තියක් වැනි සීගිරි බිතු සිතුවම්ද ගල් බිත්තියේ කුරුටු ගාන ලද සීගිරි කුරුටු ගීද සීගිරිය ලෝක පූජිත තත්ත්වයට පත් කර ඇත.

සීගිරි නුවර බිම් සැලැස්ම
(https://www.sigiriya.info/sigiriya-guide-map/)

දහතුන් වන සියවසය වන විට මුළුමනින්ම අතහැර දමන ලද සීගිරිය නැවත සොයා ගැනීම හා එහි ප්‍රාථමික පුරාවිද්‍යාත්මක කටයුතු ආරම්භ කර ඇත්තේ 19 වන සියවසේදී බව මෙම ක්ෂේත්‍රයට අදාළ විද්වතුන් පවසනු ලැබේ. එමෙන්ම මෙම කාර්යයන් සඳහා මේජර් ෆෝබ්ස්, ඒ. වයි. ඇඩම්ස්, ජේ. බෙලි, ශ්‍රීමත් එමර්සන් ටෙනන්ට්, මහාචාර්ය සේනක බණ්ඩාරනායක….ආදී දේශීය හා විදේශීය ප්‍රවීණයන්ගේ නොමද සහය ඒ සදහා හිමි වී ඇත. මේ ආදී විද්වතුන් අතරින් සීගිරිය යන නාමය ව්‍යවහරය වන ඔිනෑම අවස්ථාවක සිහියට නැගෙන ප්‍රධාන චරිතය වන්නේ සෙනරත් පරණවිතානයන්ය. එතුමන් විසින් සිය ජීවිකාව තුළ වැඩි කාලසීමාවක් යොමුකර ඇත්තේ සීගිරිය හා සම්බන්ධ වැඩ කටයුතු සදහාය.

සීගිරිය තුළ පරණවිතාන මහතා විසින් සිදුකරන ලද කැණීම් හා සංරක්ෂණ කටයුතු

පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ වැඩ බලන කොමසාරිස්වරයා වශයෙන් සේවය කළ සී.එෆ්.වින්සර් මහතාගෙන් පසු එම පුරප්පාඩුවට 1932 වර්ෂයේ දී පරණවිතාන මහතා පත්විය. මෙතුමන් මෙම ධූරයට පත්වීමෙන් පසු කරන ලද කැණිම් හා සංරක්ෂණ කටයුතු අතර සීගිරියට හිමිවන්නේ වැදගත් ස්ථානයකි. එලෙස ඔහු විසින් සීගිරය සම්බන්ධයෙන් සිදුකරන ලද කැණීම් හා සංරක්ෂණ කාර්යයන් කිහිපයක් පහත පරිදි වේ.

මොහු පුරාවිද්‍යා කොමසාරිස් ලෙස සීගිරිය තුළ සිය කාර්යභාරය ආරම්භ කිරීම සිදුකරනු ලබන්නේ සීගිරිය වන ලැහැබ පිරිසිදු කිරීමේ කාර්යයෙනි.
1932 වර්ෂයේදී සීගිරියේ යකඩ පඩිපේළි හා යකඩ වැට අලුත්වැඩියා කිරීම ද ආරම්භ කිරීම
කැටපත් පවුරට ඉහළින් වූ යකඩ තහඩු අලුත්වැඩියාව කොට එහි ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමු කිරීම
බටහිර දෙසින් පැමිණෙන සංචාරකයන්ට සීගිරිය ගල වෙත යෑම පහසු කරවීම සඳහා 1933දී අබලන්ව තිබූ මාර්ග පිළිසකර කිරීම
මෙම වර්ෂයේ දී ම දිය අගල් හා ආරක්ෂක පවුරු පිළිසකර කිරීමට අවධානය යොමු කිරීම
සීගිරි බිතුසිතුවම් ආරක්ෂාව කිරීම සඳහා යකඩ දැල් යොදාගැනීම
1939 දී පළමුවරට සීගිරි චිත්‍රවල බදාම ගැලවී යෑමේ තර්ජනය අවබෝධ කරගත් අතර එයට මුහුණ දීම සඳහා 1943 දී ඉන්දියාවේ රසායනඥයෙකු වු කාත් බහදුර් සනාඋල්ලා ගෙන්වා ඔහු මගින් බිතුසිතුවම් සඳහා අවශ්‍ය රසායන ප්‍රතිකාර ලබාදීම
1948 වන විට පරණවිතාන මහතා සීගිරිය කාශ්‍යප රජුගේ මාලිගාව වෙත අවධානය යොමු කර එහි පවුරු, පොකුණු මෙන්ම බටහිර හා දකුණු කොටස් වෙත ද අවධානය යොමුකිරීම මෙන්ම ගඩොලින් කරන ලද ප්‍රාකාරය හෙවත් මැද පවුර සංරක්ෂණය කිරීම
1954 පමණ වන විට මුළු සීගිරිය පුරාම කටයුතු ව්‍යාප්ත කළ අතර විශේෂයෙන්ම අටපට්ටම් පොකුණේ ඉවුර තහවුරු කිරීම
ඉහළට නැගීමට තිබූ පියගැටපෙළේ අඩුපාඩු පිරවීම පිණිස කොන්ක්‍රීට් යොදා කෘතිම පියගැට තැනවීම
මේ සමඟම සීගිරිය ප්‍රමද වනයේ කැණීම් කටයුතු සිදුකිරීම ඒ අතර ප්‍රධාන වේ. ඒ පිළිබඳ එතුමා විසින් ලියන ලද “පුරාවිදු පර්යේෂණ” නම් ග්‍රන්ථය 1972 වර්ෂයේ දී ප්‍රකාශයට පත්විය

එමෙන්ම මෙම වර්ෂයේදීම පරණවිතාන මහතා විසින් ඉතා වැදගත් කාර්යයක් සිදුකරන ලදී. එනම් සීගිරි සැලැස්ම සකස් කිරීමයි. ගලඋඩ මාලිගාවේ සැලැස්ම, පිටුපස දොරටුව, සීතල මාලිගා ආදිය ද ඇතුළත් කොට මේ සැලැස්ම නැවත සකසා තිබේ. එය බෙල් මහතාගේ සැළැස්මට අලුතින් එක් කිරීමකි.

සීගිරි කුරුටු ගී සඳහා පරණවිතාන මහතාගේ දායකත්වය

විශේෂයෙන්ම පරණවිතානයන් සීගිරිය සමඟ ජීවත් වූ අවධියේ ඔහුගේ කාලය වැඩි වශයෙන් වැය කොට ඇත්තේ කැටපත් පවුරේ කුරුටු ගී කියවීම සඳහාය. 8-9 සියවස්හි දිවයිනේ සතර දිගින් පැමිණි කලා රසිකයන් විසින් ලියන ලද ගී රාශියක් එහි විය. නන්වැදෑරුම් විරිතින් හා කාර්ය කාව්‍යාලංකාරයෙන්ද හෙබි සාහිත්‍යමය වටිනාකමකින් පිරිපුන් මේ ජාතික වස්තුව ඒ වන තෙක් කිසිවකුගේ අවධානයට ලක් වී නොතිබිණ. නමුත් පරණවිතාන මහතාගේ දායකත්වයෙන් හා විල්ප්‍රට් සමරකෝන් මහතාගේ සහයෝගයෙන් සීගිරි කුරුටු ගීවල ස්පර්ශ ලාංඡන යොදාගැනීමෙන් අනතුරුව 1952 වර්ෂය වන විට සීගිරිය කුරුටු ගී පිටපත් කිරීම අවසන් කිරීමට මොහුට හැකි විය. එමගින් මෙම නිර්මාණ වල කතුවරුන්ගේ නම් 250ක් පමණත්, ස්ථාන නාම, රාජකීයයන්ගේ නාම, සහ කතුවරුන්ගේ ‍රැකියා සහ තනතුරු ආදිය ද අනාවරණය කරගැනීමට හැකිවී ඇත.

එ ආකාරයෙන් අනාවරණය කරගත් කුරු‍ටු ගීයක් සහ ඒහි පරිවර්තනයක් පහතින් දැක්වේ.

බුදල්මි

සියොර ආමි සිහිගිරි

බැලීමි ගි බොහො ජන

ලිතූයෙන් නොලිමි

අර්ථය – මෙය ලියූ මම බුදල් වෙමි. බොහෝ ජනයා සමඟ සීගිරිය බැලීමට පැමිණියෙමි. බොහෝ දෙනෙක් කවි ලියා ඇති බැවින් මම නොලියමි.

සීගිරි ගී 685ක් පමණ ඉතා දැඩි ආයාසයකින් පිටපත් කරගැනීමෙන් අනතුරුව සීගිරි කවීන් ඇසුරු කළ බස් වහර ද, වියරණ මග ද හෙළි කොට දක්වා සීගිරි බස අළලා තුලනාත්මක වියරණයක් ද සම්පාදනය කරන ලදී. කාණ්ඩ දෙකකින් යුක්ත මෙම ග්‍රන්ථය “සීගිරි ග්‍රැෆිටි” නමින් පළ කරන ලදී. මේ ආකාරයෙන් පරණවිතාන මහතා විසින් සීගිරි කුරුටු ගී සම්බන්ධයෙන් සිදුකරන ලද මෙහෙවර ඔස්සේ මෙරට පැරණි සිංහල සාහිත්‍යයට අයත් සීගිරි ගී ලෝක ඉතිහාසයට හඳුන්වාදීමේ ගරුත්වය ඔහුට හිමිවිය. එය එසේ වීම මෙතුමා ලෝකයේ පුරාවිද්‍යා සන්නාමයක් වීමට ද හේතු සාධක විය.

සීගිරි බිතු සිතුවම් හා පරණවිතානයන්

සීගිරියේ ප්‍රධාන සිතුවම් පන්තිය මහා පර්වත බඳෙහි බටහිර ප්‍රදේශ මුහුණතෙහි පිහිටා ඇත. මෙම පර්වත බඳය පර්වත පාමුල සිට අඩි 120ක් පමණ උසකින් යුක්ත වේ. එහි අඩි 67ක් දීර්ඝ වූ ප්‍රදේශයක මෙම සිතුවම් දැකගත හැකිය. කැටපත් පවුරේ දක්නට ලැබෙන කුරුටු ගීවලින් අනාවරණය වන්නේ ක්‍රි.ව. හත්වන සියවසේදී මෙහි සිතුවම් පන්සියයක් පමණ තිබූ බවය. මෙහි දැනට ඉතිරී වී ඇති රූප ප්‍රමාණය 23 ක් වන අතර ඒ සියලුම රූප ස්ත්‍රී රූප වේ. පරණවිතාන මහතා ප්‍රථමයෙන්ම සීගිරියට පැමිණෙන කාල සීමාවේ දී චිත්‍ර අසලට ළගාවීම සඳහා පඩිපෙළක්වක් නොවීය. මොහු සිතුවම් නරඹා ඇත්තේ ඉනිමගක ආධාරයෙනි. මෙවැනි ඉතා දුෂ්කර කාර්යයක් අවසානයේ දී සුගම වූ අදහස් කිහිපයක් ඉදිරිපත් වී ඇත.

සීගිරි බිතුසිතුවම් අනාවරණය කරගැනීම
(http://wansakatha-gallery)

පරණවිතාන මහතා විසින් සීගිරි සිතුවම් හඳුනාගෙන අඳහස් ප්‍රකාශ කිරීමට පෙර විද්වතුන් කිහිප දෙනෙක්ම ඒ පිළිබඳ විවිධ අර්ථකථන දක්වා තිබේ. එච්. සී. පී බෙල්, ආනන්ද කුමාරස්වාමී, සී. ඩබ් කොඩ්රින්ටන් ඒ අතර ප්‍රධාන වේ. මේ ආකාරයේ උගතුන්ගේ අදහස් අතර පරණවිතාන මහතා සිය අදහස් සෘජුවම විස්තරාත්මකව දක්වා ඇත. එපමණක් නොව ඔහු සිය මතයන්ට එළඹීමට පෙරාතුව ලංකාවේ ඓතිහාසික යුගය ආරම්භයේ සිටම වූ සිතුවම් පිළිබඳව අධ්‍යයනය කර ඇත. සීගිරි සිතුවම් සඳහා යොදාගෙන ඇති කාන්තා සිතුවම්වලින් ඇතමුන් රන්වන් හා නිල්වන් පැහැයෙන් යුක්තය. මෙම චිත්‍රවලින් විජ්ජුලතා හා මේඝලතා නිරූපණය කරන බව පරණවිතාන මහතාගේ අදහසයි. සෑම රුවක්ම ඇඳ ඇත්තේ විදුලියෙන් හා වලාවන්ගෙන් ගහන වූ කෛලාසනයක ස්වරූපය සීගිරියෙන් පිළිබිඹූ කිරීමට කාශ්‍යප රජුගේ වූ අදහස නිසා බව මොහුගේ අදහසයි.

පරණවිතාන සූරීන් සිය ජීවිතයේ අඩක් පමණ කාලයක් වෙන් කරන ලද්දේ සීගිරිය වෙනුවෙනි. 1949 වර්ෂයේ සිට ඔහු ඒ හා සම්බන්ධ සියලු කටයුතු කරන ලද්දේ සිය පොල් අතු බංගලාව නමින් හදුන්වන පොල් අතු සෙවිලි කළ පහසුකම්වලින් අඩු නිවහන තුළ සිටයි. මෙලෙස දීර්ඝ කාලයක් මෙරට පුරාවිද්‍යා ක්ෂේත්‍රයට විශාල මෙහෙවරක් කළ මෙම පුරාවිද්වතාණන් 1972 වර්ෂයේ ඔක්තෝබර් 04 වන දින මෙලොවින් සමුගත්තේය. ඔහුගේ භෂ්මාවශේෂ සීගිරි ගල පාමුල මිහිදන් කර ඇත. ඒ මහතා ජීවිතයෙන් සමුගත්ත ද වඩා ආදරය කළ සීගිරිය කදු පාමුල කාශ්‍යප රජුගේ ආලකමන්දාවේ සුවසේ සැතපී සිටිනු ඇත.

මූලාශ්‍රය

දිසානායක සෙනරත්, සීගිරිය, අනුර ප්‍රින්ටර්ස්, 2011

ගුණවර්ධන අරුණ, දොඩම්වල ගාමිණි, හේ සෙනරත් පරණවිතාන නම් විය, මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදල, 2010

https://srilankanarteka.com/senarath-paranavithana-1/

එම්. ඒ. භාග්‍යා මැදගෙදර

තාවකාලික සහාය කථිකාචාර්ය

ඉතිහාසය හා පුරාවිද්‍යා අධ්‍යයනාංශය