ඉන්දියානු සංස්කෘතිය ඉන්දීය වැසියාගේ ජීවන ක්‍රමය යි. ඉන්දියානු සමාජයේ අනන්‍යතාව පිළිබිඹු කෙරෙන සංස්කෘතිය ලොව පුරා ප්‍රචලිත ය. ඉන්දියානු සංස්කෘතිය පිළිබඳ ව අධ්‍යයනය කිරීමේ දී එහි ප්‍රධානතම පැතිකඩ සොළොස් සිරිත ලෙස සැලකිය හැකි ය. මවු කුස තුළ දරුවෙකු පිළිසිඳ ගැනීමේ සිට මරණය දක්වා ම ඉටු කරනු ලබන එම සිරිත් සොළොස ඉන්දුයානු සංස්කෘතිය තුළ වෛදික යුගයේ දී හෝ ඊට පෙර බිහි වූ බව මතයකි. මවු කුස තුළ පිළිසිඳ ගැනීමේ සිට මරණය දක්වා සුබ නිමිති පෙරදැරි ව ඉටු කරනු ලබන මෙම සිරිත් සංඛ්‍යාව විවිධ සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයවල විවිධාකාරයෙන් සඳහන් වී තිබේ. ආශ්වලායන ගෘහ්‍යසූත්‍ර තුළ සිරිත් එකොළහක්, පාරස්කර සූත්‍ර තුළ සිරිත් දහතුනක්, වෙනත් ගෘහ්‍යසූත්‍රයක සිරිත් දහඅටක් ආදි වශයෙන් කරුණු සඳහන්වී තිබේ. මේ පිළිබඳ සියලු මතවාද අනුව ප්‍රධාන වශයෙන් සිරිත් දහසයක් ඇති බව ප්‍රාමාණිකයන් විසින් හඳුනාගන්නා ලදි.
පළමු සිරිත ගර්භාධාන සිරිත ලෙස ඉන්දියානු සංස්කෘතිය තුළ හඳුන්වනු ලැබේ. විවාහ පත් යුවලක විසින් පින්වත් දරුවෙකු මෙලොවට බිහි කිරීම ඉන්දියානු සංස්කෘතිය තුළ ඉතා සුබ මෙන් ම පවිත්‍ර බවට මතයකි. ශෝනික් නමැති ඉන්දියානු මුනිවරයාට අනුව විවාහ පත් පුරුෂයාගේ වයස අවම වශයෙන් අවුරුදු 25ක් හා ස්ත්‍රියගේ වයස අවම වශයෙන් අවුරුදු 16ක් විය යුතු ය. ස්ත්‍රිය තුළ දරු ගබක් පිහිටීම සඳහා උචිත නැකතක් පිළිබඳ ව අවධානය යොමු කිරීම ඉතා අවශ්‍ය බව පැරණි ඉන්දියානු සමාජයේ ප්‍රධාන මතයකි.
මෙම සොළොස් සිරිතෙහි දෙවන සිරිත පුංසවන සිරිත යි. ඉන්දියානු සංස්කෘතිය තුළ පිරිමි දරු උපතක් ඉතා උසස් වශයෙන් සලකනු ලැබේ. එබැවින් කාන්තාවකගේ කුස තුළ දරුවා පිළිසිඳ ගෙන තෙවන මාසයේ දී පිරිමි දරුවෙකු ලබා ගැනීමේ බලාපොරොත්තුව පෙරදැරිව මෙම පුංසවන සිරිත ඉටු කරනු ලැබේ. මෙහි දී එම කාන්තාව ස්නානය කොට පිරිසිදු වස්ත්‍රවලින් සැරසී උපවාස රැකීම සිදු කරයි. ඉන් අනතුරු ව කාන්තාවගේ නාසයෙහි දකුණු නාස්පුඩුව තුළින් නුගපත් යුෂ ඇතුළු කරනු ලැබේ. එමගින් එම කාන්තාව දරුගබ දාරා සිටින කාලය තුළ කිසිඳු අනතුරක් නොවීමට ප්‍රාර්ථනා කරනු ලැබේ.
සීමාන්තෝන්නයන සිරිත තෙවන සිරිත යි. කාන්තාවගේ දරු ගබෙහි ආරක්ෂාව උදෙසා මෙම සිරිත ඉටු කරනු ලැබේ. අදෘශ්‍යමාන බලවේග මගින් දරු ගබට කිසි දු හානියක් නොම වීම මෙම සිරිත ඉටු කිරීමෙන් බලාපොරොත්තු වේ. මෙය දරු ගබට සිවු මසක් හෝ පස් මසක් ගෙවුණු පසු ව ඉටු කෙරෙන අතර ඇතැම් මූලාශ්‍රය අනුව මෙම සිරිත දරුගබට සය මසක් හෝ අට මසක් ගෙවුණු පසු ව ඉටු කරනු ලැබේ. මෙම සිරිත අනුව එම කාන්තාව ගබ් ගෙන ඇති බව ඥාතීන් හා හිතවතුන් දැනුම්වත් කරනු ලැබේ. මෙම ගර්භාධාන, පුංසවන හා සීමාන්තෝන්නයන යන සිරිත් දරු උපතට පෙර සිදු කරනු ලැබේ
. කුඩා බිළිඳාගේ උපතෙන් පසු ව ඉටු කරනු ලබන පළමු සිරිත ජාතකර්ම සිරිත යි. මෙහි දී බිළිඳාගේ පියා විසින් බිළිඳාගේ දෙලවන්හි ගිතෙල් ස්වල්පයක් ආලේප කරනු ලබන අතර මේඝාජනන මන්ත්‍රය බිළිඳාට ඇසෙන්නට කියවීම විශේෂ අවස්ථාවකි. එමගින් බිළිඳාට ආශීර්වාදය ලබා දෙන අතර ඔහුට බුද්ධිය, බලය සහ දීර්ඝායුෂ ප්‍රාර්ථනා කරනු ලැබේ.
පස්වන සිරිත නාමකරණ සිරිත යි. නව බිළිඳා හට නම් තැබීම මෙහි ප්‍රධාන අංගය යි.පැරණි ඉන්දියානු සමාජය තුළ බිළිඳාගේ නම බොහෝ විට සෘෂිවරයෙකුගේ හෝ තම පරම්පරාවේ වැඩිහිටියෙකුගේ නමකට අනුව තබනු ලැබේ. මෙම නම් තැබීම බොහෝ විට දරුවාගේ උපතින් දසවන, එකොළොස්වන, දහතුන්වන, දහසයවන හෝ තිස්දෙවන දින සිදු කෙරේ. මෙම සිරිතට අනුව දරුවාගේ වම් කලවා මත රන් පතක් බඳිනු ලැබේ. ඊට අමතර ව දරුවාට ආශීර්වාද කොට බමුණු පූජකයන් නිවසට වැඩමවා දානය පිළිගැන්වීම සිදු කෙරේ.
සයවන සිරිත නිෂ්ක්‍රමණ සිරිත ලෙස හැඳින්වෙන අතර අලුත උපන් බිළිඳා නිවසෙන් බැහැරට රැගෙන යාමට අවසර ලැබෙනුයේ මෙම සිරිත ඉටු කිරීමෙන් අනතුරු ව ය. දරුවාගේ උපතෙන් දොළොස්වන දින සිට සිවුවන මාසය දක්වා කුමන හෝ දිනක සිදු කළ හැකි ය. මෙහි දී දරුවාට අලුත් ඇඳුම් අන්දවා මව සහ පියා විසින් සූර්යාලෝකයට දරුවා නිරාවරණය කරනු ලැබේ.
අන්නප්‍රාශන සිරිත සොළොස් සිරිත අතුරින් සත්වන සිරිත යි. මෙය බිළිඳාගේ උපතෙන් සයවන මාසයේ ඉටු කරනු ලබන සිරිතකි. මෙය සිංහල සංස්කෘතියෙහි ප්‍රචලිත ‘ඉඳුල් කට ගෑම’ හා සමාන සිරිතකි. මෙහි දී බිළිඳාට ප්‍රධාන වශයෙන් සහල්වලින් සාදනු ලබන ඛීර් නමැති කිරිබත් වැනි විශේෂ ආහාරයක් කවනු ලැබේ. ඇතැම් මූලාශ්‍රයවල මෙහි දී කුරුලු මාංස, මී පැණි, හෝ ගිතෙල් බිළිඳාට කවන බව සඳහන් වේ. මෙම සිරිත සම්පූර්ණ වීමෙන් පසු ව මව විසින් එම බිළිඳාට මවුකිරි ලබා දීම නතර කරනු ලැබේ.
අටවන සිරිත චූඩාකර්ම සිරිත නම් වේ.මෙය මුණ්ඩන් හෙවත් චෝල් සිරිත ලෙස ද හඳුන්වනු ලැබේ. මෙම සිරිත ඉටු කිරීමෙන් දරුවාගේ ශරීර සෞඛ්‍යය යහපත් ව පවත්වා ගැනීම හා දීර්ඝායුෂ ප්‍රාර්ථනා කිරීම සිදු කෙරේ. මෙහි දී දරුවාගේ හිස තෙමා සම්පූර්ණයෙන් මුඬු කරනු ලැබේ. දරුවාගේ හිස මත කුඩා කෙස් රොදක් පමණක් ඉතිරි කිරීම මෙහි දී සිදු වේ. කපා ඉවත් කරනු ලබන කෙස් පිටි තලපයක් හෝ ගොම පිඩක් සමඟ එක් කොට රහස් ස්ථානයකට විසි කොට දමනු ලැබේ. මෙය දරුවාගේ උපතෙන් පළමු වසර අවසානයේ හෝ වසර තුන සම්පූර්ණ වීමට පෙර ඉටු කළ යුතු සිරිතකි. එහෙත් ඇතැම් මූලාශ්‍රයවල සඳහන් වන ආකාරයට මෙය ඉටු කළ යුත්තේ දරුවා ඉපිද පස්වන අවුරුද්දේ සිට සත්වන අවුරුද්ද අතර කාලයේ ය.
කර්ණවේධ සිරිත නමවන සිරිත යි. රෝග පීඩාවලින් බේරීම සහ දරුවාට ආභරණ පැලඳීමේ අරමුණින් මෙම සිරිත ඉටු කරනු ලබන අතර මෙය පැරණි ඉන්දියානු සමාජය තුළ අනිවාර්ය සිරිතකි. ඇතැම් සංස්කෘතික මූලාශ්‍රයවලට අනුව බ්‍රාහ්මණ කුල පරම්පරාවේ පුත්‍රයෙකු කණ විදීම සිදු නොකරන්නේ නම් ඔහු දැකීම පවා අසුබ බව සඳහන් වේ.
විද්‍යාරම්භ නමැති සිරිත දසවන සිරිත යි. මෙහි දී දරුවාට අකුරු කරවීම සිදුවේ. එබැවින් මෙය අක්ෂරාරම්භ සිරිත වශයෙන් ද හඳුන්වනු ලැබේ.විශ්වමිත්‍ර සෘෂිවරයාට අනුව මෙය දරුවාට වයස අවුරුදු පහ සම්පූර්ණ වූ විට ඉටු කළ යුතු ය. දරුවා ගුරුවරයෙකු වෙත රැගෙන ගොස් සරස්වතී ස්ත්‍රෝත්‍ර කියවනු ලැබේ. එමෙන් ම ගුරුවරයා විසින් අධ්‍යාපන කටයුතු ආරම්භ කිරීමට පෙර සිසුවාට ගායත්‍රී මන්ත්‍රය ද කියවනු ලැබේ.
එකොළොස් වන සිරිත උපනයන සිරිත යි. අධ්‍යාපනය ලබා දීම මෙම සිරිත හා බැඳුණු ප්‍රධාන අරමුණ යි. දරුවා අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමට සුදුසු වයසට පැමිණි පසු ව මෙම සිරිත ඉටු කරනු ලබන අතර එක් එක් කුලයට අනුව අධ්‍යාපන ලබා ගැනීම ආරම්භ කළ යුතු වයස් සීමාව විවිධාකාරයෙන් විග්‍රක කොට තිබේ. ගෘහ්‍ය සූත්‍රවලට අනුව බ්‍රාහ්මණ කුලයේ දරුවෙකු වයස අවුරුදු අට ලබන විට, ක්ෂත්‍රිය කුලයේ දරුවෙකු වයස අවුරුදු එකොළහ ලබන විට හා වෛශ්‍ය කුලයේ දරුවෙකු වයස අවුරුදු දොළහ ලබන විට අධ්‍යාපනය ලැබීම ආරම්භ කළ යුතු බව කියැවේ. මූලාශ්‍රයවල සඳහන් වන ආකාරයට ශූද්‍ර කුලයේ දරුවන්ට මෙම සිරිත තහනම් වේ. මෙම සිරිත ඉටු කිරීමෙන් අනතුරු ව දරුවා දෙවන උපතක් ලබන බව කියැවේ.
දොළොස්වන සිරිත වේදාරම්භ නම් සිරිත යි. දරුවාට වේද ග්‍රන්ථ අධ්‍යයනය කරවීම මෙහි ප්‍රධාන අරමුණ යි. පැරණි මතවාදවලට අනුව මෙය උපනයන සිරිත ඉටු කරන අතරතුර දී ම සිදු කරනු ලබන්නකි. එබැවින් වේදාරම්භ සිරිත වෙන ම සිරිතක් ලෙස නොසලකන බව ද එක් මතයකි. මෙම සිරිත පිළිබඳ ව මුල් වතාවට සඳහන් වන්නේ ව්‍යාසස්මෘති නම් ග්‍රන්ථයේය. මෙම සිරිතට අනුව වේද ග්‍රන්ථ හතර ම එකවර හැදෑරීම ආරම්භ කිරීම සඳහා දරුවාට විශේෂ ආශීර්වාදයක් ලබා දෙනු ලැබේ. ඉන් අනතුරු ව ගුරුවරයා විසින් සිසුන්ට වේද ග්‍රන්ථ උගන්වනු ලැබේ.
කේශාන්ත හෙවත් ගෝදාන සිරිත දහතුන් වන සිරිත වන අතර දරුවාට දහසය වසක් පිරුණු පසු මෙම සිරිත ඉටු කරනු ලැබේ. පළමු වරට දරුවාගේ රැවුල බෑම මෙහි දී ඉටු කෙරෙන ප්‍රධාන කරුණ යි. එමගින් දරුවා වැඩිහිටියෙකු ලෙස පිළිගනු ලැබේ. මෙම සිරිත ඉටු කරන විට දරුවා විසින් තම ගුරුවරයාට එළදෙනක් ත්‍යාග කරනු ලැබීම ඉන්දියානු සංස්කෘතිය තුළ ඉතා වැදගත් මෙන්ම පරිශුද්ධ සිරිතක් බව පිළිගනු ලැබේ. එම නිසා මෙම සිරිත ගෝදාන සිරිත ලෙස ද හඳුන්වනු ලැබේ. ‘ගෝදාන්’ යන හින්දී වචනයෙහි සිංහල අරුත ‘ගව දානය’ යන්න යි.
සමාවර්තන සිරිත දහහතරවන සිරිත යි. සමාවර්තන් (හින්දී) යන්නෙන් අදහස් වන්නේ ‘ආපසු පැමිණීම’ යන්න යි. අධ්‍යාපන කටයුතු අවසන් කර දරුවා ආපසු නිවසට පැමිණීම මෙහි දී සිදු වේ. ගුරුවරයාගේ අනුමැතිය ලැබුණු විට මෙම සිරිත ඉටු කරනු ලැබේ. එහි දී නිවසට පැමිණීමට පෙර සිසුවා ගුරුවරයාට ගුරු පඬුරු පුද කිරීම සිදු කරන අතර ඉන් අනතුරු ව ස්නානය කොට මී කිරි සහ තල මිශ්‍ර ආහාර අනුභව කොට, රැවුල, නියපොතු සහ කෙස් කැපීමේ චාරිත්‍රය ඉටු කරනු ලැබේ. මෙම සමාවර්තන් සිරිත වැඩි වශයෙන් ඉටු කරනු ලබනේ වයස අවුරුදු විසිපහ සම්පූර්ණ වූ විට බව කියැවේ.
පහළොස්වන සිරිත විවාහ වීමේ සිරිත යි. අතීතයේ සිට වර්තමානය දක්වා ම විවාහය ඉන්දියානු සංස්කෘතිය තුළ ඉතා වැදගත් මෙන් ම පරිශුද්ධ සිරිතකි. සැබවින් ම මෙය අනෙක් සිරිත් හා සංසංදනය කරන විට විවාහ සිරිත වඩා වැදගත් ය. මෙම සිරිත ඉටු කිරීමේ දී විවාහ පත් වන පුරුෂයා සහ ස්ත්‍රිය කුඩා ගිනි මැලයක් සාක්ෂි වශයෙන් සලකා එය ඉදිරිපිට එකිනෙකා යහපත් පවුල් ජීවිතයක් පවත්වාගන්නා බවට පොරොන්දු වෙති. මෙය ඉන්දියාවේ ප්‍රචලිත සෑම කුලයකට ම පොදු සිරිතකි. මෙය ඉටු කිරීමේ මූලික අරමුණ දරුවන් බිහි කිරීම හා පිතෘෘන් සඳහා ඇති ණයෙන් නිදහස් වීම බව කියැවේ.
සොළොස්වන මෙන් ම අවසාන සිරිත අන්ත්‍යේෂ්ටි සිරිත යි. ඕනෑම පුද්ගකයෙකුගේ මරණය සිදු වීමෙන් පසු මෙම සිරිත ඉටු වේ. මෙය සුබ සිරිතක් නො වේ. ගෘහ්‍ය සූත්‍රය තුළ මේ පිළිබඳ ව කිසි දු සඳහනක් නොමැත.
මේ ආකාරයට ඉන්දියානු සංස්කෘතිය තුළ සොළොස් සිරිත යනු ඉතා වැදගත් අංගයකි. ඉන්දියානු සංස්කෘතිය පිළිබඳ ව කරුණු අධ්‍යයනය කරන විට බොහෝ දෙනෙකුගේ අවධානය යොමු වන්නේ, හෝලී, දීපාවලී, දශහැරා ආදි උත්සව සහ ඉන්දියාවට ආවේණික පූරී, පරාටා, ලස්සී වැනි ආහාර-පාන ආදියට ය. එහෙත් ඉන්දියානු සංස්කෘතිය තුළ සොළොස් සිරිත අන් සියලු සංස්කෘතික අංගවලට වඩා ඉතා වැදගත් ය. දරුවෙකු මවු කුස තුළ පිළිසිඳ ගැනීමේ සිට මරණය දක්වා ම අනිවාර්යයෙන් ඉටු කරනු ලබන මෙම සිරිත් හින්දු ජනයාගේ ජීවිතයේ වැදගත් අවස්ථා ලෙස සැලකිය හැකි ය. එබැවින් මෙම සොළොස් සිරිත ඉන්දියානු සංස්කෘතියේ හදවත බව පැවසීම ඉතා නිරවද්‍ය කරුණකි. හින්දු ජන ජීවිතය සමඟ මෙම සිරිත් සොළොස කෙතරම් දුරට බැඳී පවතී ද කියතොත් වසර ගණනාවක සිට අද දක්වා ම එම සිරිත් හින්දු ජනයා විසින් අනිවාර්යයෙන් ම ඉටු කරනු ලැබේ. එහෙත් නූතන ඉන්දියානු සමාජය තුළ දරුවෙකුට නම් තැබීම, ඉඳුල් කට ගෑම, විවාහ වීම, මරණය අවසන් කටයුතු හැරුණු කොට අනෙක් සිරිත් සඳහා එතරම් ප්‍රධානත්වයක් නොදෙන ස්වභාවයක් දැකගත හැකි ය. ඇතැම් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල අදටත් මෙම සොළොස් සිරිත අකුරට ම ඉටු කරනු ලබන ආකාරය දැකගත හැකි ය.
සිනාලි නදීපමා පතිරණ
තාවකාලික සහාය කථිකාචාර්ය
භාෂා, සංස්කෘතික අධ්‍යයන හා ප්‍රාසංගික කලා අධ්‍යනාංශය
