ගොඩවායෙන් හමු වූ ආසියානු පැසිපික් කලාපයේ පැරණි ම නැව

හැඳින්වීම

පෙරදිග හා අපරදිග සම්බන්ධ කරනු ලබන මුහුදු මාර්ගයේ පිහිටා තිබීම හා ස්වාභාවිකවම සකස් වූ නැව්තොට හා වරායන් නිසා ඈත අතීතයේ පටන් ම ශ්‍රී ලංකාව සාමුද්‍රික ගමනාගමනයේ කේන්ද්‍රස්ථානයක් විය. අතීතයේ දී ශ්‍රී ලංකාව ජාත්‍යන්තර වෙළෙදාම, නාවික ගමනාගමන කටයුතු සම්බන්ධයෙන් කෙබඳු දියුණුවක් අත්පත් කරගෙන තිබුනේ ද යන්න පැහැදිලි කර ගැනීමට  උපකාරවන ප්‍රධානම මූලාශ්‍රයක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකාව වටා සාගර කලාපයේ මුහුදු බත් වූ නෞකා හා ඒ ආශ්‍රිත පුරාවිද්‍යාත්මක සාධකය.

මෙතෙක් සිදුකර ඇති දියයට පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ මඟින් මෙරට සාගර කලාපයේ මුහුදු බත් වූ නෞකා බොහෝ ප්‍රමාණයක් පිළිබඳ තොරතුරු අනාවරණය වී තිබේ. මේ අතරින් ගොඩවාය පුරාණ වරාය ආශ්‍රිතව ගිලීගිය නෞකාව මෙරට පමණක් නොව ආසියානු කලාපයේ ම නාවික ගමනාගමන හා වෙ‍ෙළඳාම පිළිබඳ තොරතුරු  රාශියක් හෙළිකරයි.

ගොඩවාය පැරණි වරාය

දකුණු පළාතේ හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ අම්බලන්තොටට නුදුරුව වලවේ ගංඟාවේ පැරණි මෝය ආශ්‍රිතව ගෝඨපබ්බත, ගොඩපවත ආදී නම්වලින් හැඳින් වූ වරාය පිහිටා තිබේ. මාගම රාජධානියේ ප්‍රධාන වරාය වූ ගොඩවාය ක්‍රි.පූ. යුගයේ පටන් ම නාවික ගමනාගමන කටයුතු, භාණ්ඩ ප්‍රවාහන කටයුතු සිදු වූ වරායක් වශයෙන් සක්‍රියව පැවතී ඇත. 1994 වර්ෂයේ දී ශ්‍රී ලංකාවේ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව සහ ජර්මන් කාවා (KAWA) ව්‍යාපෘතිය එක්ව ගොඩවාය ආශ්‍රිතව මෙහෙයවන ලද ගවේෂණ හා පර්යේෂණවලින් පැරණි විහාරස්ථානයක්, වරායක් සහ අභිලේඛන ඇතුලු වැදගත් අනාවරණ රැසක් සිදුකර තිබේ. ගොඩවාය පැරණි විහාරස්ථානයේ ස්වාභාවික ගල් පර්වතයක ලියා ඇති ක්‍රි.ව. 1වන සියවසට අයත් සෙල්ලිපියක “සිධ ම ගොඩපවත පටනෙහි සු (ක) සු (රි) යි රජ ගමිණි අභය විහරට දිනි” යනුවෙන් සඳහනක් වේ. එහි අදහස වන්නේ ‘ යහපතක් වේවා ගොඩපවත වරායේ සාමාන්‍ය හා කුඩා අයබදු ගමිණි අභය රජු විහාරයට දෙන ලදී.’ යන්නයි. මෙහි නම සඳහන් ගමිණි අභය යනු පළමුවන ගජබා රජතුමා (ක්‍රි.ව. 114-136) යැයි ඉතිහාසඥයන් විසින් හඳුනාගෙන තිබේ. ඒ අනුව මෙම සෙල්ලිපියෙන් අනාවරණය වන්නේ ගජබාහු රජතුමාගේ කාලයේ දී ගොඩවාය වරායෙන් උපායගත් බදු විහාරස්ථානයේ සංවර්ධන කටයුතු සඳහා වෙන්කර තිබූ බවයි. ගොඩවාය අනුරාධපුර යුගයේ සක්‍රිය වෙ‍ෙළඳ මධ්‍යස්ථානයක් වශයෙන් පැවති බවත් බදු එකතු කිරීම ආදී පරිපාලන කටයුතු රාජ්‍ය මැදිහත්වීමෙන් සංවිධානගතව පැවති බවත් මේ තුළින් පැහැදිළි වේ.

ගොඩවාය පැරණි නැව හඳුනාගැනීම හා පර්යේෂණය

ඓතිහාසික වශයෙන් අතිශයින් වැදගත් ගොඩවාය වරාය ආශ්‍රිතව මෑත කාලීනව සිදුකරනු ලැබූ සුවිශේෂී පුරාවිද්‍යාත්මක අනාවරණයක් වන්නේ ගොඩවාය විහාරස්ථානයට කි.මී. 4ක් පමණ ගිනිකොණදිග මුහුදේ මීටර් 29-32 ක ගැඹුරින් ගිලීගොස් තිබුණු දැවමය රුවල් නැවයි. ප්‍රාදේශීය කිමිදුම්කරුවන් දෙදෙනෙකු ගැඹුරු මුහුදේ වළං කටු ඇතුලු පුරාවස්තු දක්නට ලැබී ඇති අතර ඒ පිළිබඳව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට දැනුම් දීමෙන් අනතුරුව 2018 වර්ෂයේ දී යුනෙස්කෝ ආධාර යටතේ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව විසින් මෙම නැවෙහි පර්යේෂණ ආරම්භ කර ඇත. ගිලී ගිය නෞකාවේ අවශේෂ මීටර් 40 x මීටර් 22 පමණ ප්‍රමාණයක ගොඩැල්ලක ආකාරයෙන් තැන්පත් වී තිබූ අතර ඒ මත ඉතා විශාල ලෙස කොරල්පර වර්ධනය වී ඇත. විවිධ වර්ගවල මැටි බඳුන්, ශිලාමය බංකු, අත්ගල්, වීදුරු කුට්ටි, තඹ කුට්ටි සහ හඳුනා නොගත් නැව් භාණ්ඩ විශාල ප්‍රමාණයක් ගිලීගිය නෞකාවේ අවශේෂ අතර තැන්පත් වී ඇත.

ගිලී ගිය නෞකාවේ අවශේෂ ගොඩැල්ලක ආකාරයට තැන්පත් වී ඇති ආකාරය, ඡායාරූප අන්තර්ජාලය ඇසුරෙනි

සාගර පතුලෙන් හමු වූ පුරාවස්තු

මැටිබඳුන්

බිඳීගිය කාලරක්ත වර්ණ මැටිබඳුන් (Black & Red Were)  කැබලි විශාල ප්‍රමාණයක් එක මත එක තට්ටුවක් ආකාරයට සාගර පත්ලේ තැන්පත් වී තිබූ අතර විශාල ප්‍රමාණයේ ගබඩා බඳුන් (Storage Jars), මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ බඳුන්, ආහාර පිසීමට භාවිත කළ මැටි බඳුන් (Cooking Bawls) කිහිපයක් ඒ අතර සුරක්ෂිත තත්ත්වයේ තිබුණි. ගබඩා බඳුනක් සාමාන්‍යයෙන් සෙන්ටිමීටර් 80-100 පමණ උසකින් ද සෙන්ටිමීටර් 40-45 පමණ විෂ්කම්භයකින් ද යුතුවිය. කාලරක්ත වර්ණ මැටි බඳුන් අදින් වසර 2000 කට පමණ ඉහත දී ඉන්දීය උප අර්ධද්වීප කලාපයේ ඉතා බහුලව භාවිත වූ මැටි බඳුන් විශේෂයකි.  මෙම නෞකාවෙන් හමු වූ මැටි බඳුන් ක්‍රි.පූ 2 – ක්‍රි.ව. 2 වන සියවසට අයත්වන බව පර්යේෂණ තුළින් අනාවරණය වී ඇත. මේවා මාගම රාජධානියට අයත් අකුරුගොඩ හා තිස්සමහාරාම පුරාවිද්‍යා කැණීම් මඟින් හමු වූ මැටි බඳුන්වලට සමානත්වයක් උසුලනු ලබයි.

මුහුදු පත්ලේ තැන්පත් වී ඇති මැටිබඳුන්, ඡායාරූප අන්තර්ජාලය ඇසුරෙනි

ගල් බංකු / ඇඹරුම්ගල්

මෙම නෞකාවෙන් හමු වූ තවත් සිත්ගන්නා සුලු පුරාවස්තුවක් වූයේ බැසෝල්ට් පාෂාණයෙන් නිර්මාණය කළ චතුරස්‍රාකාර මතුපිටක් සහ පාද හතරක ආධාරකයක් සහිත ගල් බංකුවක ස්වරූපය ගත් නිර්මාණයයි. එක සමාන ප්‍රමානයෙන් යුතු මෙබඳු ගල් බංකු දහයක් පමණ හමු වී ඇත. මේවා කුමක් සඳහා භාවිත කළා ද යන්න හඳුනාගැනීමට ඒ අසල ම තැන්පත් වී තිබූ අත්ගල් ආධාරක විය. ඒ අනුව මේවා ඇඹරුම්ගල් වශයෙන් භාවිත කිරීමට නිර්මාණය කළ ඒවා බව පැහැදිළි විය. නමුත් මෙම ඇඹරුම් ගල් මුහුදු බත් වන අවස්ථාව වන විට භාවිත කළ  බවට සලකුණු නොමැත. ඒ අනුව මෙම ඇඹරුම්ගල් දිවයිනේ නිෂ්පාදනය කොට අපනයන කරමින් තිබූ ඒවා හෝ වෙනත් රටකින් ආනයනය කරමින් තිබූ ඒවා යැයි සිතිය හැකි ය. කලු රතු මැටිබදුන් මෙන් ම මෙබඳු ඇඹරුම් ගල් ද නවශිලා යුගයේ හා පූර්ව ඓතිහාසික හා මූල ඓතිහාසික යුගයේ දී ඉන්දිය අර්ධද්විප කලාපයේ බහුලව භාවිත කර ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ යටාල වෙහෙර, රම්බා විහාරය, අකුරුගොඩ ආදී ස්ථා‍නවලින් ද මෙබඳු ශිලා ඇඹරුම් ගල් හමු වී ඇති අතර ඒවා දීර්ඝ කාලයක් ඇඹරීම සඳහා භාවිත කළ බවට සලකුණු හඳුනාගත හැක. නෞකාවෙන් හමු වූ මෙම ඇඹරුම් ගල් ක්‍රි.පූ. 2 – ක්‍රි.ව. 1 කාලයට අයත් බව නිර්ණය කළ හැකි ය. මේවායේ තවත් විශේෂත්වයක් වන්නේ ඇතැම් මතුපිටක මතස්‍ය, වජ්‍ර හා නන්දිපාද ආදී බෞද්ධ සලකුණු දක්නට ලැබීමයි. යටාල වෙහෙරෙන් හමු වූ මෙබඳු ගල් බංකුවක ක්‍රි.පූ. 250-100 කාලයට අයත් බ්‍රාහ්මීය සෙල්ලිපියක් තිබී ඇත. මෙබඳු ලක්ෂණ නිසාත් විවිධ ආරාමික භූමි ආශ්‍රිතව මෙම ඇඹරුම් ගල් හමු වීම නිසාත් ඖෂධ, ආහාර ද්‍රව්‍ය ඇඹරීම යන කාර්යයට අමතරව කිසියම් ආගමික පරමාර්ථයක් උදෙසා ද මෙම නිර්මාණ භාවිත වන්නට ඇතැයි සිතිය හැකි ය.

නෞකාවේ තිබූ හමු වූ ඇඹරුම් ගලක් සහ ඇඹරුම් ගල් මතුපිට ඇති සලකුණු, ඡායාරූප අන්තර්ජාලය ඇසුරෙනි

වීදුරු කුට්ටි

නිල් පැහැති අර්ධ ගෝලාකාර හැඩයෙන් යුත් වීදුරු කුට්ටි කිහිපයක් ද මෙම නෞකාවේ තැන්පත්ව තිබූ භාණ්ඩ අතර සුවිශේෂ වේ. මෙබඳු වීදුරු කුට්ටි බහුලව හමුනොවන ද්‍රව්‍යයක් වීම නිසා මෙම අනාවරණය වැදගත් වේ. වීදුරු වළලු, පබලු ආදිය නිර්මාණය කිරීමටත් මැටි බඳුන් වර්ණ ගැන්විමටත් අමුද්‍රව්‍ය වශයෙන් මෙම වීදුරු කුට්ටි භාවිත කල බවට සාධක පවතී. ඒ අනුව එබඳු නිෂ්පාදන කාර්යයක් සඳහා අමුද්‍රව්‍ය වශයෙන් භාවිත කිරීම සඳහා මෙම වීදුරු කුට්ටි ද ප්‍රවාහනය කරන්නට ඇත. නමුත් මේවා කුමන රටකට අයත් ද යන්න මෙතෙක් අනාවරණය වී නොමැත. මූලද්‍රව්‍ය විශ්ලේෂණය හරහා මෙම වීදුරු කුට්ටිවල සම්භවය අනාවරනය කර ගැනීමට හැකි වුව හොත් මෙම නෞකාව දිවයිනට පැමිණෙමින් තිබූ එකක් ද  නැතහොත් භාණ්ඩ රැගෙන දිවයිනෙන් බැහැරට ගිය එකක් ද යන්න හඳුනාගැනීමට හැකියාව ලැබෙනු ඇත.

මීට අමතරව හඳුනා නොගත් නැව් භාණ්ඩ සහ යකඩ කොටස් ද දිරාපත් වූ නෞකාවේ සුන්බුන් අතර තැන්පත් වී තිබුණි. ඉතා ශක්තිමත් බවෙන් යුතු පොසිල තත්ත්වයට පත් වූ දැව විශාල ප්‍රමාණයක් මෙම සුන්බුන් අතර දක්නට ලැබෙන අතර ඒවා නැව නිර්මාණය කිරීමට යොදාගත් දැව යැයි උපකල්පනය කළ හැකිය.

නිගමනය

මේ ආකාරයේ සුවිශේෂ පුරාවස්තු රාශියක් තැන්පත්ව ඇති මෙම නෞකාව කුමන කාලයකට අයත් ද යන්න හඳුනාගැනීම අතිශය වැදගත් කරුණකි. මෙහි දී  විද්‍යාත්මක කාල නිර්ණයක යොමු විමට ප්‍රථම නෞකාවෙන් හමු වූ මැටි බඳුන්, ඇඹරුම් ගල් ආදී ද්‍රව්‍ය විශ්ලේෂණාත්මකව සලකා බැලීමෙන් නෞකාව අයත් කාලය සම්බන්ධව දළ අදහසක් ලබා ගැනීමට හැකියාව ලැබේ. පූර්වයේ දී සාකච්ඡා කළ ආකාරයට ඉන්දීය උප අර්ධද්වීපය තුළ මැටි බඳුන් සහ ඇඹරුම් ගල් භාවිත කිරීමේ ඉතිහාසය තඹ යුගයේ දී ආරම්භ වූ අතර එය අඛණ්ඩව මධ්‍යකාලීන යුගය වන තෙක් පැවතී ඇති අතර නෞකාවෙන් හමු වූ මැටිබඳුන්වල ලක්ෂණ අනුව පැහැදිලිව ම  ක්‍රි.පූ. 2 – ක්‍රි.ව 2 වන කාලයට අයත් වන බව හඳුනාගැනීමට හැකියාව ඇත. ඒ අනුව මෙම නෞකාව ද නිශ්චිතව ම ක්‍රි.පූ. 2 – ක්‍රි.ව 2 වන කාලයට අයත් යැයි තීරණය කර ගැනීමට හැකියාව ලැබේ. මෙයට පෙර වාර්තා අනුව ඉන්දීය සාගර කලාපය හමු වී ඇති පැරණිතම මුහුදුබත් වූ නෞකාව වූයේ ඉන්දුනීසියාවෙන් හමු වූ 09 වන සියවසට අයත් නෞකාවයි. ඒ අනුව ගොඩවාය ආශ්‍රිතව හමු වූ මෙම දැව නෞකාව මෙරට මුහුදු සීමාවේ පමණක් නොව ආසියානු පැසිපික් කලාපයේ ම මෙතෙක් හමු වී ඇති පැරණිතම නෞකාව යැයි හඳුනාගැනීමට හැකියාව ලැබේ. ඉදිරි පර්යේෂණ ඔස්සේ මෙම නෞකාව දිවයිනට භාණ්ඩ ආනයනය කළ නෞකාවක් ද නැතහොත් අපනයනය කළ නෞකාවක් ද යන්න නිශ්චිතවම හදුනාගැනීමට හැකිවුව හොත් එය මෙරට ඉතිහාසය සම්බන්ධ සුවිශේෂී  අනාවරණයක් වනු ඇත.

මූලාශ්‍ර

• මහාවංශය(2004), බෞද්ධ සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානය, 125, ඇන්ඩර්සන් පාර, නැදිමාල, දෙහිවල,
• මුතුකුමාරණ, රසික (2009), දළනිදු, වෙළුම 1 කාණ්ඩය 1, ගෝඨ පබ්බත රජමහා විහාරය, මුහුදු පුරාවිද්‍යා ඒකකය, ගාල්ල.
• මුතුකුමාරණ, රසික (2011), දළනිදු, වෙළුම 3, කාණ්ඩය 1, ගොඩවාය පුරාක්ෂේත‍්‍රය -සංස්කෘතික සහයෝගීතා වැඩසටහන, මුහුදු පුරාවිද්‍යා ඒකකය, ගාල්ල
• Muthucumarana Rasika (2013), The ancient wreck at Godawaya, Maritime Heritage of lanka Ancient ports and harbours, Gunaratne Offset (Pvt) Ltd.
• https://sinhala.archaeology.lk/%E0%B6%B8%E0%B7%94%E0%B7%84%E0%B7%94%E0%B6%AF%E0%B7%94%E0%B6%B4%E0%B7%94%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F-

ජී.කේ. විදානපතිරණ
තාවකාලික සහාය කථිකාචාර්ය
ඉතිහාස හා පුරාවිද්‍යා අධ්‍යයනාංශය