හැදින්වීම
දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයේදී ජපානය පරාජයට පත්වීමෙන් පසු එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ මිත්‍ර පාක්ෂිකයෝ ජපාන රාජ්‍යය අත්පත් කර ගැනීම හා පුනරුත්ථාපනය කිරීම සඳහා නායකත්වය දුන්නෝය. ක්‍රි.ව 1945 සිට ක්‍රි.ව 1952 දක්වා කාලය තුළ ජෙනරාල් ඩග්ලස් ඒ. මැක්ආතර්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් එක්සත් ජනපද හමුදා පුළුල් යුධමය, දේශපාලන, ආර්ථික හා සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කළහ.
පරාජිත ජපානය මිත්‍ර පාක්ෂිකයන් විසින් අත්පත් කර ගැනීම සඳහා අඩිතාලම දැමුවේ යුද්ධය අතරතුර ය. යුධ කාලීන සම්මන්ත්‍රණ මාලාවකදී මහා බ්‍රිතාන්‍ය, සෝවියට් සංගමය, චීන සමූහාණ්ඩුව සහ එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ මිත්‍ර බලවතුන්ගේ නායකයන් ජපානය නිරායුධ කරන්නේ කෙසේ ද, එහි යටත් විජිත සමඟ (විශේෂයෙන් කොරියාව සහ තායිවානය) ගනුදෙනු කරන්නේ කෙසේ ද, ජපානය ස්ථාවර කරන්නේ කෙසේ ද යන්න සාකච්ඡා කළහ. ආර්ථිකය ගොඩනැංවීම සහ අනාගතයේදී ජපාන රජය නැවත හමුදාකරණය කිරීම වැළැක්වීම ඒ අතර සාකච්ඡා වූ මූලික කරුණකි. පොට්ස්ඩෑම් ප්‍රකාශනයේ දී ඔවුන් ජපානයෙන් කොන්දේසි විරහිතව යටත් වන ලෙස ඉල්ලා සිටියහ. ක්‍රි.ව 1945 අගෝස්තු වන විට එම පරමාර්ථය සාක්ෂාත් කර ගෙන තිබුණි.
මිත්‍ර කවුන්සිලය හා එහි කටයුතු
ක්‍රි.ව 1945 සැප්තැම්බරයේදී ජෙනරාල් ඩග්ලස් මැක්ආතර් මිත්‍ර පාර්ශ්වයේ උත්තරීතර අණදෙන නිලධාරියාගේ (SCAP) වගකීම භාරගෙන ජපානය නැවත ගොඩනැඟීමේ කටයුතු ආරම්භ කළේය. මහා බ්‍රිතාන්‍යය, සෝවියට් සංගමය සහ චීන සමූහාණ්ඩුව “මිත්‍ර
කවුන්සිලයක” කොටසක් ලෙස උපදේශාත්මක කාර්ය භාරයක් ඉටු කළ ද, සියලු තීරණ ගැනීමේ අවසාන බලය මැක්ආතර්ට තිබුණි. ජපානය නැවත නඟා සිටුවීමේ වැඩපිළිවෙළ අදියර තුනකට බෙදිය හැකිය. ජපානයට දඬුවම් කිරීම හා ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම සඳහා වන මූලික උත්සාහය, ජපාන ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය කිරීමේ කාර්යය සහ විධිමත් සාම ගිවිසුමක් හා සන්ධානයක් ඇති කිරීම යනාදිය ඒ අතර වේ.
නැවත නඟා සිටුවීමේ අදියර
පළමු අදියර, දළ වශයෙන් ක්‍රි.ව 1945 යුද්ධයේ අවසානයේ සිට ක්‍රි.ව 1947 දක්වා, ජපාන රජය සහ සමාජය සඳහා වඩාත් මූලික වෙනස්කම්වලට සම්බන්ධ විය. ටෝකියෝහි යුද අපරාධ නඩු විභාග කිරීමෙන් මිත්‍ර පාක්ෂිකයෝ ජපානයේ අතීත මිලිටරිවාදය හා ව්‍යාප්තිය සම්බන්ධයෙන් ද දඬුවම් කළහ. ඒ අතරම, SCAP විසින් ජපාන හමුදාව විසුරුවා හරින ලද අතර නව රජය තුළ දේශපාලන නායකත්වයේ කාර්යභාරය හිටපු හමුදා නිලධාරීන්ට තහනම් කළේය. ආර්ථික ක්‍ෂේත්‍රය තුළ SCAP විසින් ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණයක් හඳුන්වා දුන් අතර එය බහුතර කුලී ගොවීන්ට ප්‍රතිලාභ සැලසීමට සහ ධනවත් ඉඩම් හිමියන්ගේ බලය අඩු කිරීමට සැලසුම් කර ඇති අතර ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් යුද්ධය වෙනුවෙන් පෙනී සිටි අතර ක්‍රි.ව ක්‍රි.ව 1930 ගණන්වලදී ජපාන ව්‍යාප්තිවාදයට සහාය දුන්හ. ආර්ථිකය නිදහස් වෙළඳපොළ තුළ ක්‍රියාත්මක වන ධනවාදී පද්ධතියක් බවට පරිවර්තනය කිරීමේ උත්සාහයේ කොටසක් ලෙස මැක්ආතර් විශාල ජපාන ව්‍යාපාරික සමාගම් නොහොත් සයිබාට්සු බිඳ දැමීමට උත්සාහ කළේය. ක්‍රි.ව 1947 දී මිත්‍ර උපදේශකයින් විසින් ජපානයේ නායකයින්ට නව ව්‍යවස්ථාවක් නියම කරන ලදී. ලේඛනයේ වඩාත්ම ගැඹුරු වෙනස්කම් අතරට දේශපාලන පාලනයකින් තොරව අධිරාජ්‍යයාගේ තත්ත්වය පහත් කොට සැලකීම සහ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය තුළ වැඩි බලයක් තැබීම, කාන්තාවන්ට වැඩි අයිතිවාසිකම් සහ වරප්‍රසාද ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ යුද්ධ කිරීමේ අයිතිය අත්හැරීම ඇතුළත් විය. සියලුම ආරක්ෂක නොවන සන්නද්ධ හමුදා සීමා කිරීමට පවා තීරණය කර ඇත.
ආපසු හැරවීම මාලාව
ක්‍රි.ව 1947 අග භාගය වන විට සහ ක්‍රි.ව 1948 මුල් භාගය වන විට ජපානයේ ආර්ථික අර්බුදයක් මතුවීමත් සමඟ කොමියුනිස්ට්වාදය ව්‍යාප්ත වීම පිළිබඳ උත්සුකවීම් ද මිත්‍ර පාර්ශ්වික ප්‍රතිපත්ති නැවත සලකා බැලීමට හේතු විය. මෙම කාල පරිච්ඡේදය සමහර විට “ආපසු හැරවීම මාලාව”ලෙස හැඳින්වේ. ක්‍රි.ව 1950 වන තෙක් පැවති මෙම මිත්‍ර පාර්ශ්වික අවධිය ජපානයේ ආර්ථික පුනරුත්ථාපනය කේන්ද්‍රගත වූවකි. දුර්වල ජපන් ආර්ථිකයක් දේශීය කොමියුනිස්ට් ව්‍යාපාරයේ බලපෑම වැඩි කරනු ඇතැයි SCAP සැලකිලිමත් වූ අතර චීනයේ සිවිල් යුද්ධයේ කොමියුනිස්ට් ජයග්‍රහණයක් සමඟ වැඩි වැඩියෙන් නැගෙනහිර ආසියාවේ අනාගතය අවදානමට ලක් විය.
දුර්වල වෙමින් පවතින ආර්ථිකයට විසඳුම් සෙවීමේ වෘත්තීය ප්‍රතිපත්ති: බදු ප්‍රතිසංස්කරණවල සිට උද්ධමනය පාලනය කිරීම අරමුණු කරගත් පියවර දක්වා විය. කෙසේ වෙතත් වඩාත්ම බරපතල ගැටළුව වූයේ ජපාන කර්මාන්ත හා නිමි භාණ්ඩ සඳහා වෙළඳපළ පෝෂණය කිරීම සඳහා අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය හිඟයයි.
ක්‍රි.ව 1950 දී කොරියානු යුද්ධය පුපුරා යාමෙන් SCAP හට මෙම ගැටළුව විසඳීම සඳහා අවශ්‍ය අවස්ථාව පමණක් ලබා දුන් අතර සමහර රැකියා නිලධාරීන් “කොරියාව පැමිණ අපව බේරා ගත්තේය”යනුවෙන් යෝජනා කිරීමට පෙළඹුණි. එක්සත් ජාතීන් කොරියානු යුද්ධයට අවතීර්ණ වීමෙන් පසු ජපානය එක්සත් ජාතීන්ගේ හමුදාවන්ගේ ප්‍රධාන සැපයුම් ගබඩාව බවට පත්විය. මෙම ගැටුම ජපානය ආසියාවේ එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක පරිමිතිය තුළ ස්ථිරව තබා ඇති අතර ජපාන නායකත්වයට සහතික වූයේ එහි මිලිටරි තත්ත්වය කුමක් වුවත් ජපාන භූමියට එරෙහිව සැබෑ තර්ජනයක් එල්ල නොවන බවයි.
මිත්‍ර පාර්ශ්වික මුදා ගැනීමේ තුන්වන අදියරේදී, ක්‍රි.ව 1950 සිට SCAP ජපානයේ දේශපාලන හා ආර්ථික අනාගතය ස්ථීර ලෙස සලකන අතර යුද්ධය සහ බලය අත්පත් කර ගැනීම යන දෙකම අවසන් කිරීම සඳහා විධිමත් සාම ගිවිසුමක් ඇති කර ගැනීමට කටයුතු කළේය. ක්‍රි.ව 1945 සහ ක්‍රි.ව 1950 අතර කාලය තුළ ජාත්‍යන්තර තර්ජන පිළිබඳ එක්සත් ජනපද මතය බෙහෙවින් වෙනස් වී ඇති අතර නැවත සන්නද්ධ හා සටන්කාමී ජපානයක් පිළිබඳ අදහස තවදුරටත් එක්සත් ජනපද නිලධාරීන් බිය ගැන්වූයේ නැත. ඒ වෙනුවට, සැබෑ තර්ජනය වූයේ විශේෂයෙන් ආසියාවේ කොමියුනිස්ට්වාදයේ ගුප්ත බව ය. අවසාන ගිවිසුම මගින් එක්සත් ජනපදයට ඔකිනාවා සහ ජපානයේ වෙනත් තැන්වල සිය කඳවුරු පවත්වාගෙන යාමට ඉඩ ලබා දුන් අතර එක්සත් ජනපද රජය ජපානයට ද්විපාර්ශ්වික ආරක්ෂක ගිවිසුමක් පොරොන්දු විය. ක්‍රි.ව 1951 සැප්තැම්බරයේ දී රටවල් පනස්දෙකක් සැන් ෆ්රැන්සිස්කෝහි දී ගිවිසුම පිළිබඳ සාකච්ඡා කිරීම සඳහා රැස් වූ අතර අවසානයේ ඔවුන්ගෙන් හතළිස් නවයක් අත්සන් කළහ. රුසියානු සමූහාණ්ඩුව, පෝලන්තය සහ චෙකොස්ලොවැකියාව යන රටවල් චීන ජනරජයට සහාය දෙන බවට පොරොන්දුවට විරුද්ධ වූ අතර එක්සත් ජනපද දේශපාලනඥයන් විසින් ජපානයට බල කරන ලද්දේ මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව සමඟ ගනුදෙනු නොකර සිටින ලෙසත් ය. දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් ඉතා පීඩාවට පත්ව සිටි ජපානය ඉන් මුදවා ගැනීම සඳහා ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ මිත්‍ර පාර්ශ්වීය රටවල් ඉතා ඉක්මණින් ගන්නා ලද ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලිය උක්ත කරුණු ඇසුරින් අවබෝධ කරගත හැකිය.
මූලාශ්‍ර:
https://en.wikipedia.org/wiki/Occupation_of_Japan
https://history.state.gov/milestones/1945-1952/japan-reconstruction
උදය නෙලුම් රත්නායක
ඉතිහාස හා පුරාවිද්‍යා අධ්‍යයනාංශය
අමතර කියවීමට:
https://history.state.gov/milestones/1945-1952/japan-reconstruction
https://www.nippon.com/en/in-depth/a04003/
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-349-26813-9_7
