මුල් කාලීන සාපරාධිත්ව සාධක පිළිබඳ දැනුවත් වෙමු….

‘අපරාධකාරිත්වය’ පුද්ගල ජීවිතයෙහි ගුණාත්මකබව කෙරෙහි අහිතකර අයුරින් බලපෑම් ඇති කළ හැකි බැවින්, එවන් සාපරාධී තත්වයන්ට පාදක වූ සාධක හඳුනා ගැනීම තුළින් වඩාත් ප්‍රායෝගික ආකාරයට අප ගේ දෛනික ජීවිතයෙහි ගුණාත්මක බව පවත්වා ගැනීම සඳහා ඉවහල් කොට ගත හැකි වේ.

සාපරාධිත්වය පිළිබඳ මුල් කාලීන අදහස

‘අපරාධ පිළිබඳ ‘යක්ෂවිද්‍යාත්මක සහ දේවධර්මවාදී සිද්ධාන්තය’ (demonological and theological theory of crime) මඟින් අදහස් වන්නේ ‘යක්ෂ හෝ දේව බලපෑමක්’ (demon’s or god’s influence) හේතුවෙන් පුද්ගලයන් අපරාධකාරීත්වයට නැඹුරු වන බව ය. මෙහි හරය වන්නේ අසාමාන්‍ය මිනිස් චර්යාව අත්භූත ආත්මයන් (super natural powers) ගේ බලපෑම්හි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පිළිගැනීම ය. එවන් අත්භූත ආත්මයන් කාරුණික හෝ ක්‍රෑර හෝ ප්‍රතිඵලයන් ඇති කළ හැකි බවට එකල පිළිගනු-ලැබූ මතය වේ. ලාංකික ජන වහර තුළ ද මෙයට සමාන වූ මතයන් පැවති බව තහවුරු වන්නේ අසාමාන්‍ය චර්යාවන් ‘යක්ෂයා’ ගේ බලපෑම මත, ‘දෙවියන් ගේ හාල් කැවීම’ හෝ ‘දේව කෝපය’ හේතුවෙන්’ සිදු වන බවට උපකල්පනය කිරීමෙනි.

‘අපරාධ පිළිබඳ ‘යක්ෂවිද්‍යාත්මක හා දේවධර්මවාදී සිද්ධාන්තයන්’

අපරාධවේදයෙහි උපත සමඟ ම දේවධර්මවාදී (theological) මෙන් ම ‘යක්ෂවිද්‍යාත්මක’ (demonological) දෘෂ්ටීන් ආශ්‍රිත යම් ආකාරයක මතභේදාත්මක තත්වයක් නිර්මාණය විය. යුරෝපීය පුනරුදය සමඟ එකල විසූ දාර්ශනිකයින් ස්වකීය විද්වත් අදහස් ඉදිරිපත් කිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අපරාධවිද්‍යාත්මක සම්භාව්‍ය ගුරුකුලය බිහි විය.

අපරාධවිද්‍යාත්මක සම්භාව්‍ය ගුරුකුලය

සම්භාව්‍ය ගුරුකුලයෙහි නියමුවා ලෙස පිළිගනු ලබන්නේ ඉතාලි ජාතික Cesare Beccaria ය. නීතිය මෙන් ම දඬුවම ද සාධාරණ, මානුෂීය හා තාර්කික විය යුතු බව සනාථ කිරීමේ අරමුණින් වර්ෂ 1764 දී Beccaria විසින් ප්‍රකාශිත ලේඛනය (On Crimes and Punishment) අපරාධවේදය බිහි වීමේ සන්ධිස්ථානයක් ලෙසට සනිටුහන් කළ හැකි ය. මෙකී ගුරු කුලය සතු වන්නාවූ ප්‍රධාන මූලධර්මයන් මතු සඳහන් ආකාරයට සටහන් කළ හැකි ය.

■ තාර්කිකබව (rationality) පිළිබඳ මූලධර්මය – මිනිසා සතු වූ ස්වාධීන වරණයෙහි ඵලයක් ලෙස ඔහු ගේ ක්‍රියාවන් සිදු වන බව

■ සුඛපරමවාදය (hedonism – maximize pleasure and minimize pain) – මිනිස් ක්‍රියාවන් සතුට උපරිම කර ගැනීමට සහ දුක හා වේදනාව අවම කර ගැනීම සඳහා උත්සාහ කරන බව

■ අධෛර්යමත් කිරීම – (deterrence) – අපරාධකාරී චර්යාව වෙනුවෙන් දඬුවම ක්‍රියාත්මක කරලීම සාධාරණ බව

■ මානව හිමිකම් සහ අධිකරණ කටයුතු සම්බන්ධ ව ‘නිසි’ ක්‍රියාදාමයට (due process) අදාළ මූලිකාංග අවධාරණය කළ යුතු බව

ඉහතින් සඳහන් වූ මූලධර්මයන් මත පදනම් වූ යුක්ති ක්‍රමයක් මෙම ගුරුකුලය විසින් අපේක්ෂා කෙරිණි. එමෙන් ම දණ්ඩනය යනු අපරාධ සඳහා ස්වභාවික ව හිමි වන්නා වූ ප්‍රතිඵලයක් බවට ද අවධාරණය කරන ලදී. තව ද සාපරාධිත්වය අධෛර්යමත් කරලීම වඩාත් කාර්යක්ෂම ව සිදු කරනු වස් අදාල දඬුවම යුහුසුළු ව ක්‍රියාත්මක කිරීමේ අවශ්‍යතාව ද සම්භාව්‍ය ගුරුකුලවාදීන් විසින් පෙන්වා දෙන ලදී. එකී අරමුණ ඉටු කරලීම වෙනුවෙන් දීර්ඝ කාලීන අධිකරණ ක්‍රියාදාමයන් ගෙන් වැළැකී සිටීම ප්‍රායෝගික ව වැදගත් වන බව ද මෙම ගුරුකුලවාදීන් ගේ අදහස විය.

සම්භාව්‍ය ගුරුකුලවාදීන් ගේ අදහසට ප්‍රතිවිරුද්ධ මතයක් ඉදිරිපත් කරමින් Garofalo විසින් උත්සාහ කරනු ලැබුවේ ‘අපරාධ’ පිළිබඳ ‘ස්වභාවික’ නිර්වචනයක් හඳුන්වා දීමට ය. මින් අදහස් කරනු ලබන්නේ අපරාධ පිළිබඳ විශ්වීය අර්ථ දැක්වීමකි. ඒ අනුව සමාජ අතර ‘අපරාධ’ පිළිබඳ සමානත්වයක් සහ එකඟතාවක් ඇති කරලීම ය. එමෙන් ම දඬුවම අපරාධකරු හට උචිත පරිදි මිස අපරාධකාරී ක්‍රියාවට අනුගත නොවිය යුතු බව ද Garofalo විසින් අවධාරණය කරන ලදී. දඬුවමෙහි ත්‍රීව්‍රතාව මත Garofalo විසින් අපරාධකරුවන් වර්ග කරනු ලැබුවේ මෙලෙස ය. එනම් ‘අන්තගාමී’ (extreme), ‘ආවේගශීලී’ (impulsive), ‘වෘත්තිමය’ (professional) හා ‘ආවේනික’ (endemic) ලෙසිනි.

වරදකරුවන් ද තාර්කික හා ස්වාධීන අභිමතය අනුව තීරණ ගනු ලබන බවට පිළි ගැනීම සම්භාව්‍ය ගුරුකුලවාදීන් වෙතින් හඳුනා ගනු ලැබූ ප්‍රධාන ඌනතාව ලෙස සඳහන් කළ හැකි ය. ඒ අනුව 19 වැනි ශත වර්ෂයෙහි අගභාගයෙහි සිට ‘ධනාත්මකවාදී’ නැතහොත් ‘යථානුභූතවාදී’ ගුරුකුලවාදීන් විසින් සම්භාව්‍ය ගුරුකුලවාදී අදහස් අභියෝගයට පාත්‍ර කරමින් පුද්ගල අපරාධ කෙරෙහි බලපෑම් කරනු ලබන්නා වූ ජෛව-මනෝවිද්‍යාත්මක සාධකයන් ගේ බලපෑම් අවධාරණය කරන ලදී.

ඉතාලි ජාතික ‘ධනාත්මකවාදය’ හෝ ‘යථානුභූතවාදය’

ඉතාලි ජාතික ‘ධනාත්මකවාදීන්’ හෝ ‘යථානුභූතවාදීන්’ (Italian Positivisits) විසින් සාපරාධිත්වය අර්ථ දැක්වූයේ ජෛවවිද්‍යාත්මක එළඹුමකිනි (biological approach). මෙකී ‘ඉතාලියානු ධනාත්මකවාදී අපරාධවිද්‍යාත්මක ගුරුකුලයෙහි’ පුරෝගාමිත්වයට හිමිකම් පානු ලබන්නේ Cessare Lombroso විසිනි. Enrico Ferri සහ Raffaele Garofalo ද එක් ව අපරාධකාරී චර්යාව විද්‍යානුකූල අරමුණකින් මැන බැලීමට හා ගණනය කිරීමට උත්සාහ කරන ලදී.

Lombroso විසින් ‘අතීතාහරණ’ (atavistic) පෙනුමකින් හෙබි පුද්ගලයන් ලෙස හැඳින් වූයේ වානරයාට සමාන වූ ශාරීරික ලක්ෂණ පිළිඹිබු කරනු ලැබූ මිනිසුන් වේ. වෛද්‍යවරයෙක් ලෙස Lombroso සත්ත්ව පරිණාමයෙහි ‘පසුගාමී’ තත්ත්වයෙහි ප්‍රතිඵලයක් සේ මෙකී කරුණු අනුසාරයෙන් ‘උපන්’ අපරාධකරු (born criminal) නැමැති මතභේදාත්මක සංකල්පයක් ඉදිරිපත් කරන ලදී. Lombroso විසින් අනාවරණය කළ ආකාරයට මෙම ‘අතීතාහරණ’ ලක්ෂණයන් භෞතික ව මැන බලා හඳුනා ගත හැකි ය. එනම් ‘නෙරා ගිය කම්මුල්’ (protruding jaws), එල්ලා වැටුණු දෑස් (drooping eyes), විශාල කන් (large ears), ඇඹැරුණු සහ පැතලි නාසය (twisted and flattish nose), දිගු දෑත් (long arms) හා බෑවුම් සහිත උරහිස් (sloping shoulders) ආදිය වේ.

‘අතීතාහරණ උපන් අපරාධකරු’ (atavistic born criminal)

ලොම්බ්‍රෝසියානු සංකල්පයන් සත්‍යතාවයෙන් තොර යැයි බැහැර කළ ද, Lombroso විසින් අපරාධකාරිත්වය විග්‍රහ කිරීම සඳහා පරිණාමවාදී මූලධර්මයන් මත පදනම් වූ ‘තිරිසන් හැසිරීම’ (beastly acts) යන්න ආරෝපණය කරන ලදී. ‘අතීතාහරණ උපන් අපරාධකරු’ (atavistic born criminal) හැර Lombroso විසින් උමතු අපරාධකරු (insane criminal) සහ ‘පුරුදු’ අපරාධකරු (habitual criminal) ලෙස අපරාධකරුවන් වර්ග කරන ලදී.

ඉතාලි ජාතික ‘ධනාත්මක’ ගුරුකුල සාමාජිකයෙක් ලෙස Enrico Ferri ‘සමාජ සුරක්ෂිතභාවය’ පදනම් කොට ගෙන දණ්ඩනය සාධාරනීයකරණය කොට ඇත. Ferri ගේ මෙම දණ්ඩන සිද්ධාන්තයෙහි හරය වූයේ වරදකරුවන් අධෛර්යමත් කිරීම හෝ පුනරුත්ථාපනය කිරීම හෝ නො වේ. එයට හේතු වූයේ උපන් අපරාධකරුවන් කිසිඳු ආකාරයකට පුනරුත්ථාපනය කළ නොහැකි වන බැව් අවධාරණය කිරීම ය. මෙලෙස ජෛවවිද්‍යාත්මක යථානුභූතවාදී දෘෂ්ටියට අනුව සමාජීය සුරක්ෂිතබව තහවුරු කරනු වස් අපරාධකරුවන් බෙලහීන තත්ත්වයකින් රඳවා තැබීම සඳහා නිර්දේශ විය. Ferri විසින් ‘කලාතුරකින්’ එසේ නොමැති නම් ‘ඉඳහිට’ (occasional criminal) අපරාධ කරනු ලබන්නන් පුනරුත්ථාපනය කිරීම අනුමත කරනු ලැබීය.

මරණීය දඬුවම සම්බන්ධ ව Lombroso හා Ferri යන දෙදෙනාට වඩා ප්‍රතිවිරුද්ධ අදහසක් ඉදිරිපත් කරමින් Garofalo විසින් අවධාරණය කරනු ලැබුවේ සමාජීය සුරක්ෂිතබව තහවුරු කරනු වස් දරුණු අපරාධකරුවන් හැකි ඉක්මනින් ඝාතනය කළ යුතු බව ය. එහෙත් ක්‍රමයෙන් Lombroso විසින් උපන් අපරාධකරුවන් සහ දරුණු අපරාධකරුවන් සඳහා මරණ දඬුවම ක්‍රියාත්මක කරලීම පිළිගනු ලැබී ය. තව ද, ආවේගශීලී අපරාධකරුවන් (impulsive criminals) ගනයෙහි ලා සලකනු ලබන මත්ලෝලී හා උමතු වරදකරුවන් බන්ධනාගාරගත කළ යුතු බවට නිර්දේශ විය. එමෙන් ම, සාමාන්‍ය මානසික තත්ත්වයක පසුවන්නා වූ වෘත්තීමය අපරාධකරුවන් (professional criminals) ජීවිතාන්තය දක්වා සිරගත කරලීම හෝ විදේශීය දණ්ඩන ‘කොලනි’ කරා පිටමං කරලීම හෝ මඟින් සමාජයෙන් තුරන් කළ යුතු බවට ද යෝජනා විය.

ලොම්බ්‍රෝසියානු සිද්ධාන්තය සමාජගත වී දශක ගණනාවකින් අනතුරු ව, Charles Goring විසින් පුද්ගල මානසික ඌනතාවන් ද සාපරාධිත්වයට තුඩු දුන්නා වූ හේතූන් අතරට එක් කරන ලදී. Goring විසින් රචිත The English Convict (1913) නමැති ග්‍රන්ථය මඟින් කායික ලක්ෂණ සහ මානසික ඌනතා අතර සංඛ්‍යානමය වශයෙන් විභේදනයන් පවතින බවට පෙන්වා දෙන ලදී. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජෛව යථානුභූතවාදය විසින් මානසික සාධක වෙත අවධානය යොමු කෙරිණි.

එකල විසූ බහුතර ඇමරිකානුවන් සේ ම H. H. Goddard ද බුද්ධිය යනු වෙනස් නොවන, ස්ථිතික ජන්ම ගති ලක්ෂණයක් සේ පිළිගනු ලැබී ය. Goddard විසින් පුද්ගල වරණය සඳහා බුද්ධි පරීක්ෂණ භාවිත කළ අතර, අඩු බුද්ධි පරීක්ෂණ ලකුණු මට්ටම් ලැබූවන් ආයතනගත කිරීම, පිටමං කිරීම හෝ වන්ද්‍යාකරණය කිරිම සඳහා නිර්දේශ විණි.

එහෙත් Alfred Binet විසින් බුද්ධි පරීක්ෂණ සකස් කොට, බුද්ධිය ගතික ස්වරූපයක් ගනු ලබන්නා වූ හෙයින් වෙනස් කරලීමේ හැකියාවක් සතු බවට විශ්වාසය පළ කරන ලදී.

එමෙන් ම මනෝවිද්‍යාඥ Sigmund Freud විසින් දැරූ මතය වූයේ ඇතැම් පුද්ගලයන් සතු වන්නා වූ අභ්‍යන්තර සාධකයන් ගේ බලපෑම හේතුවෙන් අපරාධකාරිත්වයට යොමු වන බවකි. පර්යේෂණ අනාවරණයන්ට අනුව ජෛවවිද්‍යාත්මක සාධක මෙන් ම සාපරාධී පෞරුෂයන් ද පුද්ගල සාපරාධිත්වයට අදාළ වන බවට යථානුභූතවාදීන් විසින් තහවුරු කරලීමට උත්සුක විය.

මෙලෙස ජීවවිද්‍යාත්මක හා මනෝවිද්‍යාත්මක සාධකයන් සාපරාධිත්වයට පදනම් වූ මූලිකාංගයන් සේ හඳුනා ගනු ලැබු ව ද, මිනිස් චර්යාවෙහි දිස් වන්නා වූ සංකීර්ණත්වය කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ විට සමාජීය සාධකයන් ගේ දායකත්වය කුමන හෝ කරුණක් පාදක කොට අප ගේ අවධානයෙන් බැහැර කළ නොහැකි වේ.

ආශ්‍රිත මූලාශ්‍රය