හැඳින්වීම
ලාබාල චර්යාත්මක සහ ආනුභවික සමාජීය විද්‍යාවක් (behavioural and empirical social science) ලෙස අපරාධ විද්‍යාව අර්ථ දැක්වීම දුෂ්කර කාර්යක් වී ඇත්තේ කාලීන මෙන් ම සමාජීය වශයෙන් මෙකී විෂය සතු වන්නා වූ විවිධත්වය හේතුවෙනි. එ නමුත්, Edwin H. Sutherland විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලැබූ නිර්වචනය වඩාත් ප්‍රචලිත වූ අර්ථ දැක්වීමක් සේ සඳහන් කළ හැකි ය. ඒ අනුව Sutherland පවසනුයේ නීති සම්පාදනය කිරීම, එකී නීති උල්ලංඝනය කිරීම සහ එයට ප්‍රතිචාර දැක්වීම පිළිබඳ විද්‍යාත්මකව අධ්‍යයනයට ලක් කරනුයේ අපරාධ විද්‍යාව මඟින් බව ය. මෙහි ලා ‘අපරාධ‘ නොහොත් ‘වරද’, අපරාධවේදයෙහි ප්‍රධාන නැතහොත් මධ්‍යගත සංකල්පය ලෙස හැඳින්විය හැකි අතර, එවැනි නීති විරෝධී චර්යාවන් පාලනය හා නිවාරණය කරලීම මෙම විෂයෙහි මුඛ්‍ය අරමුණ වේ.
(What is criminology text word cloud concept vector image, 2022)
මෙ ලෙස බලාත්මක වන්නා වූ අපරාධ නීතිය කඩ කරනු ලබන පාර්ශවයන්, අපරාධකරුවන් හෝ වරදකරුවන් වශයෙන් අවසානයේ දී අධිකරණ ක්‍රියාවලිය තුලින් තීරණය වේ. Sutherland ගේ නිර්වචනය ප්‍රකාර නීති උල්ලංඝනය සම්බන්ධයෙන් ප්‍රතිචාර දැක්වීමක් මෙ මඟින් සිදු වේ. මෙකී අපරාධ වැරදි සඳහා දඬුවම් පැනවීම ද අපරාධ නීතිය මඟින් ම ප්‍රකාශිත ය. දන්ඩනයන් ක්‍රියාත්මක කිරීම මෙන් ම වරදකරුවන් පුනරුත්ථාපනය කිරීම සම්බන්ධව ‘අපරාධ යුක්ති පද්ධතියෙහි’ දායකත්වය අවධාරනය කළ යුතු ය.
අපරාධ විද්‍යාවෙහි උපත
වර්ෂ 1885 දී ඉතාලි ජාතික නීති මහාචාර්යවරයෙක් වූ Raffaele Garofalo විසින් ‘criminology’ යන වචනය ප්‍රථම වරට හඳුන්වා දෙනු ලැබී ය. වසර දෙකක නිහැඩියාවකින් අනතුරුව, ප්‍රංශ මානවවේදියකු වූ Paul Topinard විසින් ‘criminology’ යන පදය ව්‍යවහාරයට යොදා ගනු ලැබුවේ 1887 දී සිට ය. මෙවන් ඇරැඹුමකට ඇවැසි පදනම සකස් කරනු ලැබුවේ Cesare Beccaria නම් වූ ඉතාලි ජාතික විද්වතා විසින් 1764 දී ප්‍රකාශිත “On Crimes and Punishment” නම් වූ ලේඛනය වේ. එ බැවින් Cesare Beccaria ‘අපරාධවිද්‍යාවේ පියා’ ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ.
Cesare Beccaria ‘අපරාධවිද්‍යාවේ පියා’ (Cesare Beccaria, 2014).
දහ නව වන සියවස පුරා අපරාධවේදීන් විසින් අපරාධ හා අපරාධකරුවන් හා බැඳි තොරතුරු ක්‍රමවත් අයුරින් ඒකරාශී කොට, විද්‍යාත්මක පදනමක් ඔස්සේ ඇගයීමකට භාජනය කොට තිබේ. ‘නූතන අපරාධ විද්‍යාවේ පියා’ නැමැති විරුදාවලිය ලත් ඉතාලි ජාතික විද්වතෙකු වූ Cesare Lombroso (1835-1909) විසින් ජෛව විද්‍යාත්මක දෘෂ්ටිකෝණය ඔස්සේ අපරාධකාරිත්වයට පාදක වූ සාධකයන් හඳුනා ගැනීමට උත්සුක වූ බවට ලිඛිත මූලාශ්‍රයන් මඟින් තහවුරු වේ. ඒ අනුව Lombroso විසින් සඳහන් කරනුයේ ඇතැමුන් මිනිස් පරිණාමයෙහි වඩාත් ප්‍රාථමික ලක්ෂණයන් නිරූපනය කරන බැවින් එවන් පුද්ගලයින් වෙතින් සාපරාධීත්වය පිළිඹිඹු වන බවය. නිදසුන් ලෙස මාංශ භක්ෂක සත්වයන්ට ආවේනික ශාරීරික ලක්ෂණයන් ගෙන් යුක්ත වීම – විශාල හනු, ශක්තිමත් උල් වූ දත්, අසාමාන්‍ය උසකින් යුක්ත වීම ආදිය වේ. එවන් වරදකරුවන් ‘උපන් අපරාධකරුවන් ’ (born criminals) වශයෙන් Lombroso විසින් හඳුනා ගන්නා ලදී.
Cesare Lombroso ‘නූතන අපරාධ විද්‍යාවේ පියා’ (Alessandro, 2019)
අනතුරුව, මනෝවිශේඥයින් මෙන් ම මනෝචිකිත්සකයින් විසින් අපරාධ සහ අපරාධකරුවන් සම්බන්ධව අධ්‍යයනයන් කරන ලදී. වර්ෂ 1920 ගණන්හි දී, සමාජ, ආර්ථික සහ දේශපාලන ගැටළු ඔස්සේ අපරාධ හා අපරාධකරුවන් විස්තර කරනු ලැබී ය. අනූව දශකයේ දී සාපරාධීත්වය, පාරිසරික එළඹුමක් ඔස්සේ අධ්‍යයනයට පාත්‍ර විනි. මේ අයුරින් ක්‍රමික වර්ධනයක් පිළිබිඹු කරමින්, නේක වූ අපරාධවේදීන් මෙකී සාධකයන් ගේ සංකලනයක් ඔස්සේ සාපරාධීත්වය හඳුනා ගැනීමට උත්සාහ දරන බවට ද්විතීයික අපරාධවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍ර මඟින් සනාථ වේ.
අපරාධ/වරද, අපරාධකරු/වරදකරු සහ අපරාධ හිංසිතයින්/වින්දිතයින්
අපරාධවේදයෙහි මධ්‍යගත සංකල්පය වූ අපරාධ එසේ නොමැති නම් වරද යනු ක්‍රියාවකි. එවන් චර්යාවන් කාලීනව හා සමාජීය අවශ්‍යතා අනුව වෙනස් ස්වරූපයක් ගනු ලැබේ. වරද, ප්‍රධාන කොටස් 2ට බෙදිය හැකිය. එනම් අපරාධ වරද හා සිවිල් වරද ලෙසිනි. ශ්‍රී ලංකාවේ අපරාධ වැරදි පිළිබඳ සඳහන් වන ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය ලෙස දන්ඩ නීති සංග්‍රහය නම් කළ හැක. එහි ‘වරද’(38. offence: “offence” denotes a thing made punishable by this Code) ලෙස හඳුන්වනු ලබන්නේ දන්ඩ නීති සංග්‍රහයෙහි අන්තර්ගත දඬුවමකට යටත් වූ කුමන හෝ ක්‍රියාවක නිරත වීමය. වරද හෝ අපරාධ සතු වන්නා වූ සුවිශේෂී ලක්ෂණයක් වන්නේ කුමන හෝ අකාරයේ දඬුවමකට වරදකරු යොමු කිරීමය. එමෙන් ම කුමන හෝ නීතියක් මඟින් නිර්දේශිත ක්‍රියාවක් නොකර සිටීම ද වරදක් සේ ගැනෙන හෙයින් දන්ඩනයකට යටත් වනු ලැබේ.
එලෙස අපරාධ නම් වූ සංකල්පය නෛතික දිශානතියෙන් (legal perspective) හැඳින්විය හැකි අතර, සමාජීය දෘෂ්ටියෙන් (social perspective) අවධානය යොමු කරන කල්හි ‘සමාජීය’ වැරදි, ‘අපගාමී’ චර්යා (deviant behaviour) වශයෙන් නම් කරනු ලැබේ. අපගාමීත්වය (deviance), සමාජ-සංස්කෘතික පසුබිම අනුව මෙන් ම අගනාකම් සහ සමාජ සම්මතයන් මත ද වෙනස් වේ. අපගාමී චර්යාවන්හි නිරත වන්නන් නොහොත් අපගාමීන් හට ද අදාල ප්‍රජාවන් වෙතින් ස්වකීය අප්‍රසාදය පළ කිරීම සඳහා විවිධාකාර ‘දඬුවම්’ විධි භාවිත කරනු ලැබේ. නිදසුන් ලෙස රැවුම් ගෙරවුම්, කොන් කිරීම්, සමච්චලයට හා හාස්‍යයට ලක් කිරීම් වැනි ප්‍රතිචාර සඳහන් කළ හැකි ය.
මෙලෙස අපරාධකරුවන් ගේ අපරාධයන් ට පාත්‍ර වන පාර්ශවය අපරාධ වින්දිතයෝ නැතහොත් හිංසිතයෝ (criminal victims) වෙති. සාපරාධීත්වයට ලක් වන්නන් විවිධාකාරයට හඳුනා ගත හැකි වේ. පුද්ගලයින් මෙන් ම දේපල ද එලෙස වින්දිතයන් විය හැකිය. අපරාධ හා අපරාධකරු මෙන් ම අපරාධකාරීත්වයෙහි වින්දිතයන් යන සංකල්ප ත්‍රිත්වය මෙම විෂය පථය තුල සුවිශේෂී වන බව විද්‍යාමාන වේ.
අපරාධවේදයෙහි සුවිශේෂී බව
මෙම විෂය හැදෑරීමෙන් සාපරාධීත්වයට මුල් වූ සාධක මෙන් ම එහි රටාවෙහි ස්වරූපය අවබෝධ කර ගැනීමට සහ අපරාධ යුක්ති පද්ධතියෙහි ක්‍රියාපටිපාටිය ගැන අදහසක් ඇති කරලීමට පිටිවහලක් වේ. එකී දැනුම, අපරාධ හා අපරාධ යුක්ති ක්‍රමයෙහි තොරතුරු රැස් කරලීමට, අර්ථ නිරූපනයට සහ විශ්ලේෂණය සඳහා ඉවහල් වේ. අපරාධවේදය සතු වන ලක්ෂණයකි, ‘බහුවිධ’ විෂයීය සංකලනය. එ බැවින් මෙම දැනුම තුලින් ‘අපරාධ’ නැමැති සංසිද්ධිය පුද්ගල මෙන් ම සමාජීය දෘෂ්ටීන් ඔස්සේ අවබෝධ කොට ගැනීම සඳහා උපකාරී වේ.
එ මඟින් ක්‍රියාකාරී අනුගාමිකයන් හට විවිධාංගකරණය වූ සහ සංකලනාත්මක එළඹුම් ඔස්සේ අපරාධකාරීත්වය විමසීමට ලක් කිරීමේ හැකියාව හිමි කොට ගත හැකි වේ. තව ද සාපරාධීත්වය හා අපගාමීත්වය සතු වන්නා වූ සංකීර්ණතාවන් පිළිබඳ හා අපරාධ කෙරෙහි සමාජ ප්‍රතිචාරයන් ආශ්‍රිත ගැඹුරු අවබෝධයක් ළඟා කර ගැනීමට ද ඉවහල් වනු ඇත.
මෙවන් බහුවිධ විෂයක් හැදෑරීමෙන් නීති, පොලිස් හා බන්ධනාගාර ඇතුළු විශෝධන ආයතනයන්ට සම්බන්ධ ක්ෂේත්‍රයන්හි රැකියා මෙන් ම ආගමන හා විගමන, රේගු, සුරා බදු දෙපාර්තමේන්තු, ත්‍රිවිධ හමුදාවන්හි ද සේවා නියුක්ති අවස්ථාවන් හිමි කර ගැනීමේ ඉඩ ප්‍රස්ථා විවෘත වේ.
අපරාධ යුක්ති පද්ධතියට අයත් වන්නා වූ අංශයන් හා බැඳෙන ප්‍රජාපාදක හෝ ප්‍රාදේශීය තලයන්හි සැලසුම්කරණ කාර්යන්ට දායක වීමේ හැකියාව උදා කොට ගත හැකි ය. අපරාධ වින්දිතයින් සහ සාක්ෂිකරුවන් වශයෙන් ද අධිකරණ ක්‍රියාදාමයන්ට සක්‍රීය දායකත්යක් සඳහා මෙම විෂය ප්‍රායෝගිකව ඉවහල් වේ. එමෙන් ම, හිංසිත පාර්ශවයන් හට ඇවැසි උපදේශන කටයුතු වෙනුවෙන් ද යම්කිසි දායකත්වයක් දැක්වීමට හැකියාව ලැබේ.
අපරාධ විමර්ශනයට අදාල කාර්යන් වෙනුවෙන් ද අපරාධවිද්‍යාත්මක දැනුම සුවිශේෂී වේ. තව ද වෝහාරික (forensic) නැතහොත් අධිකරණ වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක විමර්ශනයන්හි දී ද ඇවැසි විය හැකි සහභාගීත්වය සඳහා ද මෙකී විෂය කරුණු පාදක විය හැක.
අපරාධවේදයට අදාල පර්යේෂණයන්හි ‘පර්යේෂණ සහායක’ ලෙස ද ස්වකීය විෂය දැනුම උපයෝගී විය හැකි ය. එකී දැනුම හා අත්දැකීම් සමුදාය අපරාධ පාලන සහ නිවාරණ නීති සහ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයෙහි මහඟු මෙහෙවරක් ඉටු කරලනු ලැබේ.
මෙ නයින් විමසා බලන කල් හි, අපරාධවේදය යනු දෛනික දිවියෙහි ගුණාත්මකබව තීව්‍ර කරලීමට ප්‍රායෝගිකව ඉවහල් කොට ගත හැකි, කාලීන සමාජ අවශ්‍යතා ආමන්ත්‍රනය කරනු ලබන බහුවිධ චර්යාත්මක සමාජීය විද්‍යාවකි.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
Alessandro , A. (2019). What Type of Criminal Are You? 19th-Century Doctors Claimed to Know by Your Face. Retrieved from History Stories : https://www.history.com/news/born-criminal-theory-criminology
Cesare Beccaria. (2014). Retrieved from The Biography: https://www.biography.com/scholar/cesare-beccaria
What is criminology text word cloud concept vector image. (2022). Retrieved from Vectorstock: https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/what-is-criminology-text-word-cloud-concept-vector-15578545
