හැදින්වීම
ශ්‍රී ලංකාව පෙර අපර දෙදිග සම්බන්ධ කරන මුහුදු මාර්ගයේ කේන්ද්‍රගත ව පිහිටි ප්‍රධාන සංධිස්ථානයකි. එම වැදගත්කම හේතුවෙන් මෙරට ආදි මුතුන් මිත්තන් සියවස් ගණනාවකට පෙර සිට ඉන්දියාව, රෝමය, ඊජිප්තුව, අරාබිය, චීනය ඇතුළු බලගතු රටවල් සමඟ ජාත්‍යන්තර වශයෙන් සබඳතා පවත්වා ඇති බවට පුරාවිද්‍යාත්මක සහ සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය මඟින් අනාවරණ වේ. එම සබඳතාවන් ප්‍රධාන වශයෙන් ම ලංකාද්වීපය වටා පිහිටි ඉපැරැණි වරායන් වූ දඹකොළපටුන, ගොඩවාය, ගෝකණ්ණ සහ මහාතිත්ථය කේන්ද්‍ර කරගනිමින් සිදු වී ඇත. අතීතයේ දී මෙම වරායන් තොට, තොටමුණ, තොටුපොළ, පට්ටන, පටුන යන විවිධ නම්වලින් හදුන්වා ඇත.
වරාය නගර සංකල්පය මෙරටට අලුත් අත්දැකීමක් නො වේ
රජරට රාජධානි සමයේ දී මහාතිත්ථය මෙරට පැවති අභ්‍යයන්තර මහා වරාය නගරය බවට අවිවාදයෙන් පිළිගැනීමට පුළුවනි. මෙම පැරණි වරාය නගරය මහා ප්‍රාකාරවලින්, දිය අගල් වලින්, වෙළඳ ගොඩනැඟිලි, පරිපාලන ගොඩනැඟිලි, ප්‍රධාන මාර්ගයන්ගෙන් සමන්විතව සංකීර්ණ වෙළඳ නගරයක් ලෙස නිර්මාණ වී තිබූ බවට ඓතිහාසික සාධකයන් සාක්ෂි සපයයි. මහාතිත්ථ වරාය නගරයට පසු එවැනි ම සුවිශේෂිත්වයක් ගෝකණ්ණ වරාය නගරයටත් හිමි වී ඇත. මෙයින් පැහැදිලි වන ප්‍රධාන කාරණය වන්නේ මෙම මාතෘකාව ඔස්සේ අවධානයට ලක්වන වරාය නගර සංකල්පය රජරට රාජධානි සමය දක්වා අතීතයට දිවයන බව යි.
රූපය 1 – මහාතිත්ථ වරාය නගර සැලැස්ම
කොළඹ වරාය වර්ධනය
රාජධානි නිරිතදිගට සංක්‍රමණය වීමෙන් අනතුරු ව ශ්‍රී ලංකාවේ බටහිර දෙසට වූ වරායන් කෙරෙහි අවදානය යොමු වී ඇති අතර එහි දී මුල් කාලීන ව ගාල්ල වරාය වැදගත් විය. ඉන් අනතුරු ව 16 වන සියවස වන විට කොළඹ වරායට සුවිශේෂී ස්ථානයක් හිමි විය. කොළඹ වරාය පෘතුග්‍රීසීන්ට භාර වීමෙන් අනතුරු ව ඔවුන් කොළඹ නගරයේ වෙරළ ආශ්‍රිත ව වූ කුඩා වක්කලමක් නැව් නවතා තැබීමට භාවිත කරන ලදි. වර්තමානයේ දී කොළඹ වරාය ලෙස වැඩි දියුණු වී ඇත්තේ මෙය යි. පසුකාලීන ව කොළඹ ආශ්‍රිත ව නගරය වර්ධන වීමත් සමඟ එහි වූ භූමි ප්‍රමාණය අවම විය. ඒ හේතුවෙන් අගනගරය ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේට විතැන් විය. මෙම ගැටළුවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මුහුද ගොඩකරමින් එම ප්‍රදේශය විශාල කිරීමේ අවශ්‍යයතාවයක් ඇති විය. මෙම මූල බීජමය අවස්ථාවේ විකාශනීය අවස්ථාවක් ලෙස වර්තමාන කොළඹ වරාය නගරය ඉදිකිරීම දැක්වීමට හැකි වේ. අතීතයේ පැවති මෙවැනි වරාය නගරයන් අතර මුහුද ගොඩකරමින් ඉදිකරනු ලබන නූතන කොළඹ වරාය නගරය ලංකා ඉතිහාසයට නැවුම් අත්දැකීමක් රැගෙන එන අතර එය සන්ධිස්ථානයක් ද වේ.
රූපය 2 – පැරණි කොළඹ වරාය නගරය
කොළඹ වරාය නගරය සංකල්පය ඇති වීම හා ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කිරීම
මෑත කාලීන ව මෙරට බලවත් කතාබහට ලක්වූ ප්‍රධාන මාතෘකාවක් වූයේ මෙම කොළඹ වරාය නගර ව්‍යාපෘතියයි. මෙය විදෙස් ආයෝජනය හරහා මෙරට ආර්ථිකය ශක්තිමත් කර ගැනීමට ලැබී ඇති මහඟු අවස්ථාවක් ලෙස දැක්වීම නිවැරැදි වේ. වර්ෂ 1998 සිංගප්පූරුවේ CESMA විසින් මීට සමාන දෙයක් ඉදිරිපත් කර තිබූ අතර 2004 වසරේ දී එම සංකල්පය බස්නාහිර පළාත් මහ නගර සංවර්ධන සැලැස්ම යටතේ එම ස්ථානයේ ම කුඩා සහ ආරක්ෂිත මුහුද ගොඩකිරීමේ ව්‍යාපෘතියක් ලෙස ගෙන එන ලදී. මුල් කාලීන ව මෙම ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක නොවිණි. නමුත් මහින්ද රාජපක්ෂ මැතිතුමන්ට ඇති වූ අදහසකට අනුව මෙම නව වරාය නගරයේ මූලික සංකල්පය බිහි වූ බව කිය වේ. මෙය ශ්‍රී ලංකාව තුළ වාණිජ සේවා අංශය මුල් කරගනිමින් පිහිටුවන පළමු විශේෂ ආර්ථික කලාපය ලෙසත් හැඳින්වීමට හැකි වේ.
රූපය 3 – නව වරාය නගරය සැලැස්ම
බස්නාහිර පළාතේ කොළඹ නගර සභා ප්‍රදේශයට අයත් නව කොළඹ දකුණු වරායේ දක්ෂිණ මායිම සහ කොටුව ප්‍රදීපාගාරය අතර කලාපයේ මෙම නව වරාය නගරය ඉදිකිරීමට අපේක්ෂිත විය. මුහුද ගොඩකර තැනූ වරාය නගරයේ විශාලත්වය හෙක්ටයාර් 269ක් නැතහොත් අක්කර 664ක් වන අතර මෙය වටා ඉදිකර ඇති දියකඩනය සහ දිය අගල ඇතුළත් සමස්ත විශාලත්වය හෙක්ටයාර් 446 නැතහොත් අක්කර 1102ක් විය. බ්‍රවුන්ස් සමාගම සහ චයිනා හාබර් ඉංජිනියරින් සමාගම මෙම ව්‍යාපෘතියට අයෝජනය කරනු ලබන අතර ශ්‍රී ලංකා ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා සහ චීන ජනපති ෂී ජි ජින් මහතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් 2014 වර්ෂයේ සැප්තැම්බර් 17 වන දින මෙහි කටයුතු ආරම්භ කෙරිණි. මෙලෙස චීන ජනාධිපතිවරයා මෙම ව්‍යපෘතියේ ආරම්භක අවස්ථාවට සහභාගී වීම වැදගත් අවස්ථාවක් ලෙස හැදින්විය හැකි ය. “එක ම තීරයක් එක ම මාවතක්” යන තේමාව යටතේ ශ්‍රී ලංකාව හා චීනය අතර පවතින ශක්තිමත් ආර්ථික හා වාණිජ සහයෝගීතාවය මත ක්‍රියාත්මක වන ප්‍රමුඛ පෙළේ ව්‍යාපෘතියක් ලෙස මෙය අර්ථ ගැන්වීමට හැකි වේ.
සේද මාවතේ වාණිජ කේන්ද්‍රස්ථානය ලෙස අභිෂේක ලැබීමට දොරටුවක් විවර වන මෙම වරාය නගර ව්‍යාපෘතිය අනුකලාප පහකින් නිර්මිත ය. ඒවානම් මූල්‍ය කලාපය, මධ්‍යම උද්‍යාන වාසය, ජාත්‍යන්තර දිවයින, යාත්‍රාංගණය සහ දූපත් වාසය ලෙස යි. එමෙන් ම මෙහි වූ ප්‍රධාන අංග ලෙස භෞතික අවකාශයක නිර්මාණය වුණු ලොව උසස් ම මට්ටමේ ශ්‍රේණිගත කාර්යාලය සංකීර්ණ, අති නවීන සෞඛ්‍ය සේවා, ප්‍රමිතිගත අධ්‍යාපන සේවා පහසුකම්, බහුවිධ සේවා පහසුකම්, සැහැල්ලු යාත්‍රාංග, අති නවීන සාප්පු සංකීර්ණ, හෝටල් සහ විනෝදාස්වාදය සැපයීම සඳහා වූ අංග, විදෙස් සමාගම් මෙන් ම ලෝකයේ ප්‍රමුඛ පෙළේ සන්නාමයන් එක්වෙනු ඇත.
රූපය 4 – නව වරායේ නගර අංග
නව වරායේ ප්‍රතිලාභයන්
මෙහි ඇති සුවිශේෂිත්වයක් ලෙස හැඳින්විය හැකි ප්‍රධාන කරුණක් වන්නේ ආයෝජකයන් දිරිගැන්වීම වෙනුවෙන් සුවිශේෂී බදු සහන ලබා දීම වැනි ක්‍රමවේද හරහා විදේශීය ආයෝජකයන් ආකර්ෂණය කර ගනිමින් මෙරට ආර්ථිකය ශක්තිමත් කිරීම යි. එමෙන් ම වරාය නගරය තුළ ව්‍යාපාර හා සේවා සැපයීම සඳහා බලපත්‍ර නිකුත් කිරීමේ සිට සියලු ම ක්‍රියාකාරකම්, පරිපාලනය කළමනාකරණය හා නියාමනය සිදු වන්නේ ජනාධිපතිවරයා මඟින් පත් කරන කොමිෂන් සභාවක් විසිනි. මෙය වරාය නගර ආර්ථික කොමිසන් සභාව ලෙස හඳුන්වයි.
මෙම ව්‍යාපෘතියට අදාළ ක්‍රියාවට නැංවීමට නියමිත විවිධ සංවර්ධන උපාය මාර්ග රැසක් ඇති බව ඉහත තොරතුරු මඟින් මනාව ගම්‍යමාන වේ. එම සංවර්ධනයන් ලංකාවට ලැබෙන යහපත් ප්‍රතිලාභයන් ලෙස ද අර්ථකථනය කිරීමට පුලුවනි. ඒ ඔස්සේ රටේ උගත් දරුවන් වෙනත් රටවල රැකියාවන් සඳහා යාම වැළැක්වේ. එපමණක් නොව වෙන රටවල සියලු රැකියා අවස්ථා මෙරට දී ම හිමිවෙන අතර වෙනත් රටවල ලබන වැටුප මෙහි සිට ම ලබාගැනීමට හැකි වේ. මෙහි දී ඉතා හොඳ වැටුප් සහිත රැකියා අවස්ථාවන් නිර්මාණය වීම නිසා පිටරටට ඇදී යන වෘත්තිකයන් ප්‍රමාණය අඩුවනවා මෙන් ම එමඟින් බුද්ධිගලනය සඳහා ඉතා හොඳ විසඳුමක් ලැබෙනු ඇත. එසේ ම මෙම ව්‍යාපෘතිය විදේශ විනිමය රට තුළට ගෙන්වා ගැනීමට ඉතා හොඳ ක්‍රමවේදයක් ලෙසටත් හැඳින්වීමට හැකි වේ. වරාය නගරය තුළ ආරම්භ බොහෝ විදේශීය සමාගම්වල ජ්‍යේෂ්ඨ තනතුරු මුල් කාලයේ දී විදේශිකයන් විසින් දැරුවත් පසුකාලීන ව ව්‍යාපෘති පිළිබඳ ව දැනුම හුවමාරු කරගැනීමට සහ අනෙක් විදේශීය ශ්‍රමිකයන් වෙනුවට දේශීය ශ්‍රමිකයන් ආදේශ කිරීම සිදුකෙරේ. මේ හේතුවෙන් ඉදිරියේ දී මෙහි වූ ඉහළ රැකියා අවස්ථා ගණනාවක් ම අපගේ දේශීය වෘත්තිකයන්ට ලැබෙනු ඇත. එපමණක් නොව මෙමඟින් රටට සංචාරකයන් වැඩිපුර ඇදී ඒම මෙන් ම නව විද්‍යා තාක්ෂණ දැනුම හා මූල්‍ය කටයුතු පිළිබඳ දැනුම සහිත විද්වතුන් මෙහි පැමිණීම නිසා ඒ පිළිබඳ දැනුමත් අපේ රටේ තරුණ තරුණියන්ට ලබා ගැනීමට ද මෙමඟින් අවස්ථාව උදාවෙනු ඇත. භෞමික අඛණ්ඩතාවය සහ මුහුදු සීමාවේ වූ අහිතකර බලපෑම් එල්ල නොවන්නේ නම් මෙහි දැකිය හැකි වරදක් නොමැති තරම් ය.
වර්තමානය වන විට ලොව ඇති ප්‍රමුඛ පෙළේ වෙළෙඳ වරායන් අතරින් කිහිපයක් ලෙස අමෙරිකාවේ දකුණු ලුසියානු වරාය නගරය, නිව් ඔර්ලියන්ස් වරාය නගරය, චීනයේ ෂැන්හයි වරාය නගරය, නෙදර්ලන්තයේ රොටර්ඩෑම්හි පිහිටි වරාය නගරය හැදින්වීමට හැකි වේ. මෙම ජාත්‍යයන්තර වරාය නගරයන් වර්තමානය වන විට එම රටවල්හි ආර්ථිකය සංවර්ධන කිරීමෙහිලා ප්‍රධාන සාධකයන් බවට පත්ව තිබේ. මේ ආදී වූ නගරයන් සමඟින් තරඟකර වඩාත් ඉදිරියෙන් සිටින සොඳුරුතම සුහුරු නගරයක් ලෙසින් ජීවය ලබන කොළඹ වරාය නගරය 2041 වන විට ලොව පුරා වැඩි ම ඉල්ලුම් ඇති මූල්‍ය පාරාදීසයක් වනු ඇති බව නිසැක ය. එමෙන් ම මෙම වරාය නගරය ආසියා, අප්‍රිකා, යුරෝපා පිවිසුමේ මධ්‍යයේ පිහිටි උපායමාර්ගික පිහිටීම හේතුවෙන් ලෝකයේ මූල්‍යමය සේවා පවත්වනු ලබන නගර අතර ප්‍රමුඛස්ථානයක් හිමි නගරයක් වීමට ද සැලසුම් කර තිබේ.
මූලාශ්‍රය නාමාවලිය
- සුදර්මාවතී, ජේ. ඇම් : 2014, ලක්දිව ගංගා සහ වරාය, එස් ගොඩගේ සහ ප්‍රකාශකයෝ, මරදාන
- https://roar.media/sinhala/main/health/colombo-harbour
- http://amazinglanka.com/wp/en/ports-of-ancient-sri-lanka/
- https://global.royalhaskoningdhv.com/projects/colombo-port-city-development
මෙහි ඉදිරිපත් කර ඇති ඡායරූප අන්තර්ජාලයෙන් උපුටා ගන්නා ලදි.
