නවීන ලෝකයේ ජීවත්වන අපට විවිධ ආකාරයේ සමාජ තත්ත්වයන්ට සහ විපර්යාසයන්ට මුහුණ පෑමට සිදුවේ. මෙලෙස කලක් තිස්සේ ජීවන රටාවේ විවිධ විෂමකාරී බවට මුහුණදීම හමුවේ කල්යාමේදී පුද්ගලයන් කායිකව හා මානසිකව වෙහෙසට පත්වේ. මෙසේ පුද්ගලයන් තුළ ඇතිවන වෙහෙකර මානසික තත්ත්වය ආතතිය ලෙස සරලව හැඳින්විය හැකිය. වෛද්‍ය විද්‍යාවේ “Tension” යන පදයෙන් අරුත් ගන්වන ආතතිය, ක්ලමථය/ මානසික අසහනය/ පීඩනය ලෙස ද විග්‍රහ වේ. මෙම ආතතිමය තත්ත්වය සෑම මිනි‌සෙකු තුළම ස්වාභාවිකවම පැවතීම අසාමාන්‍ය නොවුණ ද දෛනික කටයුතු සිදුකර ගැනීමට නොහැකිවන තරමට වර්ධන වීම මත පුද්ගලයා සහ ඔහු වටා ගැටලු නිර්මාණය වීම ආරම්භ වේ.
ආතතිය හැමවිටම අහිතකර ද?
ආතතිය හැමවිටම අහිතකර නොවේ. ආතතියේ මූලික ප්‍රභේද හතරක් දැකිය හැකිය.
- ධනාත්මක ආතතිය
- ඍණාත්මක ආතතිය
- ක්ෂණික ආතතිය
- දිගුකාලීන ආතතිය
ධනාත්මක ආතතිය පුද්ගලයාව ඔහුගේ ඉලක්ක කරා යොමුකිරීමට හේතුවන අතරම ක්ෂණික ආතතිය තුළින් සුවිශේෂ තත්ත්වයන්ට හොඳින් සූදානම් වීමට අවස්ථාව සලසා දෙයි. නමුත් විභාග අසමත් වීම්, ප්‍රේම සබඳතා කඩවීම් වැනි තත්ත්වයන් හේතුවෙන් ඇතිවන ඍණාත්මක ආතතිය සහ සුවනොවන රෝගාබාධ, පවුල් ආරවුල් වැනි දිගුකාලීන ගැටලු හේතුවෙන් ඇතිවන දිගුකාලීන ආතතිය පුද්ගලයා කායිකව හා මානසිකව වෙහෙසට පත්කරයි. එමෙන්ම වෙනත් කායික හා මානසික රෝග ගණනාවක් ඇති කිරීමට හේතු සපයයි. පුද්ගලයා ආතතියට පත්වූ විට ඔහුගේ ශරීරයේ ඇඩ්‍රිනලීන් (Adrenaline) හෝමෝනය වැඩිපුර නිෂ්පාදනය වේ. ඒ් සමඟම පුද්ගලයන්ගේ ඉන්ද්‍රිය ක්‍රියාකාරීත්වය වැඩිවේ. ධනාත්මක හා ඍණාත්මක ඕනෑම ආතතිකර තත්ත්වයකදී මෙය සිදුවන අතර ධනාත්මක ආතතියේදී ප්‍රමාණාත්මකව එම හෝමෝනය නිපදවෙන අතර ඍණාත්මක ආතතියේදී ප්‍රමාණය ඉක්මවා ඇඩ්‍රිනලීන් හෝමෝනය නිෂ්පාදනය වී අතිරික්තය රුධිරයට මුදාහැරීම ශරීරයට හානි දායක වේ.
කොරෝනා වසංගතය හා මානසික ආතතිය
පුද්ගල මානසික ආතතියට පත්වීමට බලපානු බලන ප්‍රධාන සාධක පහකි.
01. ක්ෂණික සිදුවීම්
02. ජීවිතයේ ඇතිවන ප්‍රධාන වෙනස්කම්
03. දිනපතා ඇතිවන දුෂ්කරතා
04. පෞරුෂත්ව ආබාධ
05. ගැටුම් සහගත තත්ත්ව
මෙහි ක්ෂණික සිදුවීම් යන කාණ්ඩයට ස්වාභාවික ව්‍යවසන සහ මිනිසා විසින් නිර්මාණය කරන ලද ව්‍යවසන යන කොටස් දෙක අන්තර්ගත වේ. ඒ අනුව කොරෝනා වසංගතය යනු අවශ්‍ය තරමට මිනිසාට පාලනය කිරීමට නොහැකි සමාජයේ සෑම පුද්ගලයකුගේම ජීවිතවලට අඩුවැඩි වශයෙන් බලපෑම් කරමින් පවතින ක්ෂණික සිදුවීම් යටතට ගැනෙන ස්වාභාවික ව්‍යවසනයකි. කිසිවකුට ඉන් මිදී ජීවත් විය නොහැක. එබැවින් මෙම වසංගත තත්ත්වය හමුවේ මිනිසුන් විවිධාකර හේතු මත ආතියට පත්වනු සුලබව දැකිය හැක.
- තමාගේ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය පිළිබඳව
- පවුලේ අයගේ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය පිළිබඳව
- රැකියාව පිළිබඳව
- සංචරණ සීමා හේතුවෙන්
- නීතිය පිළිබඳව
- ආර්ථික තත්ත්වය පිළිබඳ
- පුද්ගලික ප්‍රේම සබඳතා හේතුවෙන්
- එදිනෙදා ආහාරපාන සපයාගැනීම සම්බන්ධයෙන්
- අධ්‍යාපන කටයුතු හේතුවෙන්
ඒ් අනුව ක්ෂණික සිදුවීම් පමණක් නොව දිනපතා ඇතිවන දුෂ්කරතා තේමාව යටතේ ද වසංගත සමයක දී මිනිසුන් ආතතියට පත්වීම ස්වභාවිකවම සිදුවේ.
ආතතියට අවම කිරීමට සිනහව
පුද්ගල ආතතිය තුරන් කළහැකි විවිධ ක්‍රමවේද මනෝවිද්‍යාව මගින් නිරන්තරව සාකච්ජාවට ලක්වන අතර ඒ් අතරින් මිනිසුන්ට එදිනෙදා ජීවිතයේදී සිදුකළහැකි සරළ ක්‍රමවේද පිළිබඳව නූතන ලෝකයේ වැඩිපුර අවධානයට ලක්වී ඇත. ඒ් අතර සිනහව යනු ආතතියට ප්‍රබල ඔසුවක් බව විශේෂඥ මතයයි. සිනහව, යනු මිනිසාගේ ප්‍රීතිමත් මනෝභාව නිරූපණය කරන සංකේතයයි. සිනහව දැකීමට සහ සිනාසීමට සෑම දෙනාම ප්‍රිය අතර සිනහව මගින් මිනිසුන්ගේ මුහුණේ ඉරියව් හා හැඟීම් පැහැදිලිව විදහා දක්වයි.
සිනහවකින් සියල්ල වෙනස් කළ හැකිය. එයට වැසූ දොරවල් විවෘත කළ හැකි අතර ඔබ නොදන්නා සංස්කෘතියක වුව ද සිටින පුද්ගලයන්ගේ හදවත් ස්පර්ශ කළහැකි සියලු මිනිසුන් දන්නා ජාත්‍යන්තර භාෂාව සිනහවයි. සිනහව ඔබට හොඳ හැඟීමක් ඇති කරවන අතර ඔබේ හෘද ස්පන්දන වේගය ද අඩු කරයි.
අප සියලු දෙනාම ඉපදී ඇත්තේ සිනහවීමේ හැකියාව සහිතවයි. එසේ වුවද වයසින් වැඩි වන විට පුද්ගලයන්ගේ සිනාසීමේ ප්‍රමාණය ක්‍රමයෙන් අඩුවී යයි. පුද්ගලයන්ගේ සිනහව පිළිබඳ ලෝකයේ සිදුකර ඇති පර්යේෂණ මගින් පෙන්වා දෙන්නේ සාමාන්‍ය සන්තෝෂයෙන් සිටින වැඩිහිටියන් දිනකට 40 – 50 වතාවක් සිනාසෙන අතර සාමාන්‍ය වැඩිහිටියන් දිනකට 20 වතාවක් පමණක් සිනාසෙන විට ඔවුන්ට සාපේක්ෂව ළමුන් සාමාන්‍යයෙන් දිනකට 400 වතාවක් සිනාසෙන බවයි.
මිනිසුන්ට සිනහවේ ඇති වැදගත්කම
සිනහව යනු මිනිසාට දායාද වූ එක් සුන්දර මනෝභාවයක් පමණක් නොව, අපගේ ශරීරයට හිතකර හෝමෝන මුදා හැරීමට උපකාරී වන අභ්‍යන්තරික ක්‍රියාවලියක් ද වේ. ඒ් පිළිබඳව සිදුකළ අධ්‍යයනවලින් පෙනී යන්නේ සිනහව අපට මානසිකව පමණක් නොව කායික විද්‍යාත්මකව ද ඉතාම හොඳ බවයි. පුදුමයට කරුණ නම්, එක් සිනහවකින් වුවද පුද්ගලයකුට සෞඛ්‍ය ප්‍රතිලාභ රාශියක් හිමිකරදීමයි . ඒ අතර,
- රුධිර පීඩනය අඩු වීම
- විඳදරාගැනීම වැඩි කිරීම
- වේදනාව අඩු කිරීම
- ආතතිය අඩු කිරීම
- ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ශක්තිමත් කිරීම, ආදිය ප්‍රධාන වේ.
සිනහව මගින් මොළයේ රසායනික ප්‍රතික්‍රියාවක් ඇති කරන අතර ඩොපමයින් (Dopamine) සහ සෙරොටොනින් (serotonin) ඇතුළු අපගේ ශරීරයට හිතකර හෝමෝන නිකුත් කරයි. “ඩොපමයින් අපගේ සතුට වැඩි කරයි. සෙරොටොනින් මුදා හැරීම ආතතිය මුදාහැරීම හේතු වන අතර අඩු සෙරොටොනින් මට්ටම මානසික අවපීඩනය හා ආක්‍රමණශීලී බව සමඟ සම්බන්ධ වේ. අඩු ඩොපමයින් මට්ටමද මානසික අවපීඩනයට හා සම්බන්ධ වේ.
සිනහව හා ආතතිය අඩුකිරීම පිළිබඳ පර්යේෂණවල නිරත වූ පර්යේෂකයන් පෙන්වා දෙන්නේ වැඩිහිටියන් විසින් බොහෝවිට සිනහව ව්‍යාජ ලෙස සිදුකළ ද එමගින් වුවද අපගේ මොළය සිනහවේ ව්‍යාජ අව්‍යාජ බව සෙවීමට මහන්සි නොවී සිනහවෙන් ශරීරයට ගෙනදෙන වාසි ලබාදීමට කටයුතු කරන බවයි.
වසංගතය ආතතිය හා සිනහව
වසංගත තත්ත්වය හමුවේ විවිධ හේතුමත ආතතියට පත්ව සිටින ඔබ මෙතැන් සිට ආතතියට මුදාහැරීමට සිනාසීම අරඔන්න. ඔබේ දවස සිනහවකින් ආරම්භ කරන්න. සිනහව වෙනුවෙන් මාංශ පේශි නිතර නිතර නම්‍යශීලීව තබාගන්න. විනෝදජනක චිත්‍රපටයක් හෝ වැඩසටහනක් නරඹන්න, ඔබේ දරුවන් සමඟ වැඩිපුර සෙල්ලම් කරන්න, ඔබේ නිවසේ ප්‍රියයන් හා සිනාසී කතාකරන්න. හැමවිටම ඔබ සිනාසෙනවිට ඔබේ මනෝභාවය ඉහළ නංවනවා පමණක් නොව, ඔබ වටා සිටින ඕනෑම කෙනෙකුගේ මනෝභාවයන්ද ඉහළ නැංවිය හැකිය. ඔබගේ එක් සිනහවක් ඔබට පමණක් නොව ඔබ වටා සිටින අයට ද අතිරේක සිනහවක් ගෙනදෙන බව ඔබට පෙනෙනු ඇත. සිනහව ඔබව වඩාත් සුවපහසු කරනු ඇත.
කොවිඩි වසංගතය මධ්‍යයේ අපගේ සිනහව බොහෝ විට මුව ආවරණයක් පිටුපස සැඟවී ඇත. නමුත් සිනහව නැවැත්වීමට එය හේතුවක් නොවේ. සිනහව ඔබේ මුළු මුහුණටම බලපායි. එබැවින් ඔබ වටා සිටින පුද්ගලයන්ට ඔබේ සිනහව ඔබේ දෑස් තුළ දැකීමටත්, එය ඔබේ කටහඬින් ඇසීමට සහ එය ඔබගේ ශරීර භාෂාවෙන් පිළිබිඹු වීමට ඉඩහරින්න. එය ඔබේ ආතතිය මුදාහරිමින් ඔබේ මනෝභාවයන්ට ද සතුටක් එක් කරනු ඇත.
මූලාශ්‍ර:
01. කත්‍රිආරච්චි, සමුද්‍රා., පෙරේරා, රමණි., මුදලිගේ, ඉන්දික., මානසික ආතතිය, (2010), මුල්ලේරියාව, විජේසූරිය ග්‍රන්ථ කේන්ද්‍රය.
02. රංජිත්, නිහාල්., (2012), මානසික ආතතිය, නුගේගොඩ, සරසවි ප්‍රකාශකයෝ.
03. https://www.who.int/teams/mental-health-and-substance-use/covid-19
නිරෝමි ගුණරත්න
දර්ශනය හා මනෝ විද්‍යා අධ්‍යයනාංශය
