පෘථිවිවාසීන් වන අපට පරිසරය නුපුරුදු වචනයක් නො වේ. මහා සාගරයක් වට කොට ගත් කුඩා මනරම් භූමියක් වූ ශ්‍රී ලංකාව “පරිසරය”යැයි කියා පෑමට කදිම නිදර්ශනයකි. සොබා දහමේ මව විසින් දායාද කළ පරාදීසයක් බදු භූමියක ඉපදීමට වරම්ලද අපි භාග්‍යවන්තයෝ වෙමු. ලොව සුන්දර රටවල් අතුරින් ශ්‍රී ලංකාවේ පාරිසරික පද්ධතියට හිමි වන්නේ සුවිශේෂී ස්ථානයකි. එම සොබා සිරිය විඳගැනීමට විදේශිකයන් පවා සුලබ වශයෙන් අප රටට පැමිණෙති. කඳුකර පරිසර පද්ධතිය, වියළි කලාපය, තෙත්කලාපය ප්‍රධාන කොට ගත් ප්‍රදේශයන් වෙත ඔවුන්ගේ අවධානය යොමු වීම ප්‍රශංසනීය වේ. ඒ අතර වැඩි ම සංචාරක ආකර්ශණයට හිමිකම් කියන ප්‍රදේශය වන්නේ අප රටේ මුහුදුබඩ ප්‍රදේශය යි. සැබවින් ම සංචාරක ආකර්ශණයට කදිම තෝතැන්න ද වෙරළ ආශ්‍රිත ප්‍රදේශය යි. ශ්‍රී ලංකාව ආකර්ශණීය සේම ජෛව විවිධත්වයෙන් අනූන සාගර කලාපයක පිහිටීම එයට හේතුව යි. නමුත් අවාසනාවකට මෙන් මෑතකාලයේ දී සිදුවුණු යම් යම් ව්‍යවසනකාරී තත්වයන් හේතුවෙන් මිහි මවගෙන් සොබා සිරිය දුරස්වන ස්වභාවයක් දැකිය හැකි ය.
ජීවීන් අජීවීන් සහිත වටපිටාව පරිසරය යන්න සරල ව හැඳින්වුව ද එකී අදහසින් එහාට ගොස් පරිසරය නිර්වචනය කිරීමේ දී අපඅවට ඇති ජීවී අජීවී ද්‍රව්‍යවල එකතුවක් පමණක් නොව පරිසරය පුද්ගලයන් හා ජීවී පදාර්ථවල හැඩය සහ පැවැත්මේ ස්වභාවය තීරණය කරන සංකීර්ණ භෞතික, භූගෝලීය, සමාජීය, සංස්කෘතීය හා දේශපාලන තත්ත්වල එකතුවක් ලෙස විග්‍රහ කිරීමට හැකි ය. මිනිසා පරිසර‌යේ කොටසක් ලෙස හදුන්වනු අතර ඔහු පරිසරය සමග ප්‍රතිචාර දක්වයි. මිනිසා පරිසරයට කාරුණික වන තරමට මිනිසාට මානුෂික වශයෙන් යහපත් ජීවිතයක් ගොඩ නගා ගත හැකි ය.
මිනිසා හා පරිසරය අතර ගොඩනැගී ඇති සබඳතාවය නිසාවෙන් මිනිස් කටයුතු පරිසරය වෙනස් කිරීම සඳහා හේතුසාධක වී ඇත. කිසියම් පාරිසරික ස්වභාවයක් වෙනස් කරන ද්‍රව්‍යයක් හෝ ක්‍රියාවලියක් හෝ යම් පරිසරයකට එකතු කිරීම මÕsන් පරිසර දූෂණය සිදුවේ. එය ශාක සතුන් සහිත ගොඩ බිම් ප්‍රදේශයකට හෝ ජලජ පරිසරයකට වුව ද පොදු ය. මෙමගින් වඩාත් අවධානය යොමු කිරීමට මා අපේක්ෂා කරන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ බටහිර මුහුදු තීරයේ දී ගිනිගැනීමට ලක් වූ “එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව”මඟින් අප ශ්‍රී ලාංකීය මුහුදු තීරයට සිදුවූ විනාශය පිළිබඳ ව යි.
එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ ගිනිගැනීමෙන් සිදු වූ පරිසර හානිය.
පෘතුවිය බොහෝ විට ජල ග්‍රහලොවක් ලෙස නම් කෙරේ.මෙයට හේතුව අභ්‍යාවකාශයේ සිට බලන විට නිල් පැහැයෙන් පෙනීම යි. මෙම පැහැයට හේතුව පෘතුවියේ 70% පැතිර ඇත්තේ සාගර ජලය යි. මහද්වීපික කබොල්ලේ පවතින අඩු තත්වයන් සහිත පාෂාණ වල දක්නට ලැබෙන භාෂ්මික ලෝහවලින් පහසුවෙන් ඛාදනය වන ලවන බහුල වන නිසා අවුරුදු බිලියන ගනනක් තිස්සේ ලවන සාගරයේ තැනපත්ව තිබේ. වාෂ්පීකරනයෙන් ජලය වර්ෂාව සහ හිම ලෙස නැවත ගොඩ බිමට ලබා දීමෙන් මෙම ලවන තැන්පත් වීම සිදු වේ. එම නිසා පෘතුවියේ පවතින විශාල ජල ප්‍රමාණය ලවන හෝ ලුණු වතුර ලෙස සලකන අතර සාමාන්‍ය ලවන තාවය 35% වේ.මෙම අගය අවට ඇති ගොඩබිම් වලින් ලැබෙන ජල මාර්ග ප්‍රමාණය අනුව වෙනස් වේ.පෘතුවියේ ජල ප්‍රමාණයෙන් 98%ක් පමණ ඇත්තේ සාගර ජලය යි. ඉන්දියන් සාගරයේ පහස ලබන අප වෙරළ තීරය ජෛව විවිධත්වයෙන් අන් රටකට නොදෙවෙනි වේ. එම නිසා ම නොමද සංචාරක ආකර්ශණයකට ද නිතැති‍‍න් ම පාත්‍ර වේ.
කොරල්පර පරිසරය, මුහුදු තෘණ, කඩොලාන ශාක පද්ධතිය, විසිතුරු කරදිය මසුන්, කැස්බෑවන්, ශාක ප්ලාවාංග, මහුදු පක්ෂීන් ආදියෙන් අප මුහුදු තීරය ස්වයං පෝෂිත අතර එමඟින් අප ලක් මවට ලබා දෙන්නේ මිල කළ නොහැකි සුන්දරත්වයකි. කණගාටුවෙන් වුව ද පැවසිය යුතු කාරණය නම් පසුගියදා ශ්‍රී ලංකාවේ බටහිර මුහුදු සීමාවේ ගිනි ගෙන විනාශ වූ නෞකාව හේතුවෙන් ඉතා සීඝ්‍රයෙන් ශ්‍රී ලංකාව වටා ඇති මුහුදු තීරය ම විණාශයට පත් වෙමින් පවතී. මේ වන විට එය ජාතික ව්‍යසනයක් බවට පත්ව හමාර ය.
එමඟින් ශ්‍රී ලංකාවේ බටහිර වෙරළ තීරයේ මීගමුව ආශ්‍රිත ප්‍රදේශය මුලුමනින් ම විනාශ වී ඇති අතර නෞකාවෙන් වෙරළ තීරයට ගසා ගෙන ආ ප්ලාස්ටික් පෙලට් අති විශාල ලෙස එහි තැන්පත් වී ඇත. මෙම නෞකාව මගින් රූපලාවන්ය නිෂ්පාදනයට අවශ්‍ය රසායනික ද්‍රව්‍ය, බැර ලෝහ, එතනෝල් ආදිය විශාල වශයෙන් සාගර ජලයට මිශ්‍ර වීම සිදු විය. තව ද ප්ලාස්ටික් කැටිති හා ඇසට නොපෙනෙන මයික්‍රෝ ප්ලාස්ටික් සෑම වැලි කැටයක් පාසා ම උරාගෙන අවසාන ය. මයික්‍රෝ ප්ලාස්ටික් නැමති ද්‍රව්‍ය අවුරුදු ගණනාවක් ගත වුව ද මෙරට බටහිර වෙරළ තීරයෙන් ඉවත් කිරීමට අපහසු බව සාගර විද්‍යාඥයින්ගේ අදහස යි. ප්ලාස්ටික් කැටිති කෝටි 300 ක් පමණ සාගරයට එකතු වී ඇති බවට ඔවුන් වැඩි දුරටත් පෙන්වා දෙති.
ශ්‍රී ලංකාවේ වැඩිම ජෛව විවිධත්වයකට හිමිකමි කියනු ලබන්නේ නොගැඹුරු මුහුදු කලාප නිසා නෞකාවේ ගිනිගැනීමෙන් වැඩි වශයෙන් හානියට ලක් වූයේ ද එම ජෛව විවිධත්වයෙන් අනූන කලාපය යි. නෞකාව ස්ථාන ගතවී තිබුනේ ශ්‍රී ලංකාව ආසන්න මුහුදේ වීම මෙම නෞකා අනතුරේ හානිය වැඩි වීමට හේතුව වී ඇත.
තව ද කොරල් පරිසරය පිළිබඳ ව අවධානය යොමු කිරීමේ දී හිරිගල්පර ඇතුලු සියලු ම ද්‍රව්‍ය නෞකාව මගින් මුහුදු ජලයට එකතු වූ නයිට්‍රික් වැනි ප්‍රබල අම්ල හේතුවෙන් මුලුමනින් ම විනාශ වී ඇත. සමස්ථයක් ලෙස නෞකාවේ අනතුර මගින් ශ්‍රී ලංකාවේ මුහුදු පද්ධතියට සිදු වූ විනාශය මෙසේ පෙළගැස්විය හැකි ය.
- කරදිය මසුන්, මුහුදු පැළෑටි, මුහුදු තෘණ හා ඇල්ගී ආදිය විනාශ වීම
- ඔක්සිජන් අවශ්‍යතාවයෙන් 80% පමණ සපයනු ලබන මුහුදු ප්ලවාංග විනාශ වීම.
- මොලුස්කා වැනි සත්ත්වයින්ගේ වාසස්ථාන අහිමි වීම.
- ප්ලාස්ටික් කැටිති මසුන්ගේ කරමල් වල තැන්පත් වීම හේතුවෙන් ඔවුන්ගේ ජීවිත අවධානමකට ලක් වීම
- ඉන්ධන කාන්දු වුවහොත් සාගර ජලයේ පාවීමෙන් මුහුදු පත්ලට හිරු එළිය නොලැබීම.
- විෂ සහිත මත්සයින් ආහාරයට ගැනීමෙන් මුහුදු පක්ෂීන් විනාශ වීම.
- මුහුදු ජලය ආම්ලික වීම.
- සමේ ආසාදන ඇති වීම.
ආදී අයහපත් ප්‍රතිඵලයන් නෞකාවේ ගිනි ගැනීමත් සමග ශ්‍රී ලාංකිකයන්වන අපට අත්දැකීමට සිදුව ඇත. තව ද මෙරට සංචාරක ආකර්ශනය දිනාගත් මෙම මුහුදු තීරයට යලි සංචාරකයන් නොපැමිණෙනු ඇත. සුන්දරත්වයෙන් අවම වෙරළ තීරයක් බවට පත් වීම නිසා මෙරට ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ග කඩා වැටීම නිසා ආර්ථික අවපාතයකට ද ශ්‍රී ලංකාවට මුහුණ දීමට සිදිවනු නියත ය.
ධීවර කර්මාන්තයේ නියැලුනු එමගින් ජීවිකාව ගැට ගසා ගත් මිනිසුන් හට අද වන විට දැඩි දුෂ්කරතාවලට මුහුණ දීමට සිදුව ඇත. නෞකාවේ ගිනි ගැනීමට ලක් වූ විවිධ උපාංග මුහුද පතුලේ තැන්පත් වීමෙන් ඔවුන්ගේ ධීවර උපාංග ආදියට දැඩිහානි සිදුව ඇත. තව ද මෙරට කරදිය මසුන් ආහාරයට ගැනීමට ද මිනිසුන් යම් තිගැස්මක් දක්වති. දිනපතා ම විවිධ ද්‍රව්‍ය වෙරළතීරවලට ගසා ගෙන විත් තිබෙනඅතර දිවයින වටා ම මුහුදුතීරවලින් මියගිය ජීවීන්ගේ මළසිරුරු ද දිනපතා වාර්ථා වේ. ඇතැම් ජීවීන් ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික වන අතර එම ජීවීන් ඛේදජනක ලෙස මිහිමඩලෙන් සමු ගැනීම දැඩි කණගාටුදායක සිදුවීමකි. වසර ගණනාවක් ගත වුවද මෙමගින් සිදු වූ හානිය යථාතත්වයට පත් කිරීමට නොහැකි වනු ඇත.
ශ්‍රී ලංකාවේ පාලන තන්ත්‍රය තුළ ඇති ගැටලුකාරී තත්වයන් මෙන්ම බළධාරීන්, ශ්‍රී ලංකා වරාය අධිකාරිය ප්‍රමුඛ ආයතනවල නොසැලකිළිමත් භාවය හා මෙතරම් හානියක් සිදු වෙතැයි අපේක්ෂා නොකිරීම යන හේතු සාධක පදනම් කොට ගෙන මෙවන් විනාශයකට මුහුණ පෑම ශ්‍රී ලාංකිකයන් වශයෙන් අප සංවේගයකට හා ලැජ්ජාවකට පත් විය යුතු කාරණාවක් නොවේ ද? ආර්ථික, සාමාජීය, පාරිසරික ආදී සැම ක්ෂේත්‍රයකට ම සෘජු හා වක්‍රව මෙම ගිනිගත් නෞකාවෙන් සිදුවූ හානිය බලපාන බව නොරහසකි.
“හුස්ම පොදයි – පරිසරයයි “යන මෙවර පරිසර දිනයේ තේමාව වුව ද සැබැවින් ම ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට මෙවන් ව්‍යවසනයක් හමුවේ නිදහසේ හුස්ම ගත හැකි ද යන්න අපගේ හෘදසාක්ෂි යෙන් ම විමසා බැලිය යුත්තෙමු. ඇතැම් විට එය සාගරය ආශ්‍රිත පරිසරය පමණක් නොව මුහුදේ ආම්ලික බව හේතු කෝට ගෙන දිවයින අභ්‍යන්තරයට අම්ල වැසි පතිත වීමේ අවධානම ද ඉහළ ගොස් ඇති බව කාළගුණ විද්‍යා දෙපාර්තමෙන්තුව පවසයි. එවන් ස්වාභාවික විපත් පවා අපට හිමි කර දුන් මෙවන් ව්‍යසනකාරී තත්වයක් හමුවේ “හුස්ම පොදයි – පරිසරයයි “ යන තේමාව යටතේ පරිසර දිනය පවා සැමරීමට ශ්‍රී ලාංකිකයන් වන අපට යම් අපහසුතාවයක් පැවතුනි.
මෙම සිදුවිමෙන් අපට ප්‍රත්‍යක්ෂ කරන්නේ ඉතා වැදගත් කාරනාවකි. එනම් මීගෝඩ ප්‍රඥාසාර හිමි උන්වහන්සේගේ ග්‍රන්තයක සඳහන් කරන්නේ මෙසේ ය.”මෙලොව වසන සෑම ජීවියෙක් කෙරෙහි ම මිනිසා මාතෘත්වයෙන් හා පීතෘත්වයෙන් බැලිය යුතු ය”
එම කියමන මගින් ද අපට කියා දෙන්නේ වටිනා උපදේශයකි. මිනිසා පමණක් නොව මෙලොව වසන සෑම දෙනෙක් ම මෙම මිහිතලයට උරුමකම් ලද්දෝ ය. එම අන්‍ය ජීවී අජීවීන්ගේ පණ නල විනාශ වීමට නොදී රැක ගැනීම මිනිසුන් වන අපගේ වගකීමක් හා පරම යුතුකමක් වන්නේ ය.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ :
කැලෝව්,පී(එච්)(1998) පරිසර විද්‍යාව හා පාරිසරික කළමණාකරනය පිළිබඳ විශ්වකෝෂය.
ඕර්ඩොසෙස් – ගොල්වෙස්,ජේ.(2011) ජල චක්‍රය තාක්ෂණික ප්‍රාථමිකය, ලීමාහි භූගෝලීය සංගමය “https://e-thakshalawalms.moe.gov.lk
