නූතන කාර්මීකරණයේ හරිත මුහුණුවර

කාර්මීකරණයේ සීග්‍ර දියුණුවත් සමඟ වර්තමාන ලෝකය තුළ උද්ගත වී ඇති ගැටළු අතරින් ගෝලීය පාරිසරික ගැටළු ප්‍රධාන වේ. කාර්මීකරණය තුලින් ආර්ථික අභිවෘද්ධිය ඇති වුවත් පාරිසරික වශයෙන් උද්ගත වී ඇති ගැටළු රාශියක් නිසා වර්තමාන කාර්මික පරිසරය හරිත කාර්මික පරිසරයක් බවට පත් කිරීමේ අවශ්‍යතාව මතු වී ඇත.

මිනිස් අවශ්‍යතා පුළුල් වීමත් සමඟ සංවර්ධනය වූ කර්මාන්ත විවිධ නිෂ්පාදන තුළින් මිනිස් අවශ්‍යතා බොහොමයක් සපුරාගෙන ඇත. නමුත් එමඟින් පරිසරය වෙත සිදුවන අයහපත් බලපෑම පිළිබඳව සලකා බැලීමේදී මිනිස් අවශ්‍යතා සපුරාගැනීම පිළිබඳව පමණක් මිස පරිසරය සුරැකීම පිළිබඳව අවධානය යොමු කර නොමැති ආකාරය හඳුනාගත හැකිය. පරිසරය ගැන නොසිතා කටයුතු කිරිම හේතුවෙන් ලෝක ඉතිහාසයේ ශිෂ්ටාචරයන් පවා විනාශයට පත් වු ආකාරය පිළිබඳව ඇමරිකානු ජාතික මහාචාර්ය ජාරඩ් ඩයමන්ඩ් (2005) දක්වයි.

මෙම තත්වය මත වර්තමානය වන විට වායුගෝලයට මුදා හැරෙන කාබන් ප්‍රමාණය අවම කිරීමේ ක්‍රමෝපායන් වෙත ලෝකය යොමු වෙමින් පවතී. ඒ අනුව 1992 දී බ්‍රසීලයේ රියෝද ජෙනේයිරෝ නගරයේ පැවැත් වු පළමු මිහිතල සමුළුවෙන් වසර හයකට පසු 2002 වර්ෂයේ දී දකුණු අප්‍රිකාවේ ජොහැන්ස්බර්ග් නගරයේ දී නැවතත් සමුළුවක් පැවැත්වුණි. මෙම සමුළුව ,තිරසර සංවර්ධනය පළිබඳ ලෝක සමුළුව, ලෙස හැඳින්වීය. මෙහිදී සමාජය, පරිසරය, ආර්ථිකය යන කරුණු ත්‍රිත්වයෙහි අන්තර් සම්බන්ධතාවය තුළින් තිරසර සංවර්ධනය ඇති කිරීමේ වැදගත්කම පිළිබඳව අවධාරණය කරනු ලැබීය. මේ සඳහා ක්‍රියාකාරකම් රැසක් යෝජනා වු අතර හරිත කාර්මීකරණ සංකල්පය ඒ අතරින් ප්‍රධාන වේ (එඩ්මන්ටන් සිට්‍ කවුන්සිල්,  2011).

හරිත කාර්මීකරණ සංකල්පය

තිරසර හෙවත් ධරණීය සංවර්ධනය තුළ සළකා බැලෙන ඉතාමත් වැදගත් සංකල්පයක් ලෙස ,හරිත කාර්මීකරණය, හඳුනාගත හැකිය. ඒ අනුව හරිත කාර්මික පරිසරයෙහි මුලික පදනම වන්නේ කර්මාන්ත ආශ්‍රිතව පරිසර හිතකාමී මෙන්ම තිරසර තත්ත්වයන්ගෙන් යුතු වටපිටාවක් බිහි කිරීම සහ ඒ තුලින් ආයතනික ඵලදායිතාවය ළඟා කර ගැනීමයි. කර්මාන්ත ආශ්‍රිතව හරිත පරිසරයක් ගොඩ නැඟීමේ අවශ්‍යතාවය හා ක්‍රමවේදය පහත පරිදි හඳුනාගත හැකිය.

ඉහත ආකාරයෙන් කර්මාන්ත වටා බිහිවන හරිත පරිසර සැලසුම්කරණයන් අද වන විට ලොව පුරා කර්මාන්ත බිහිවීමේ නව උපනතියක් ලෙස ව්‍යාප්ත වේ. වර්තමාන හරිත පරිසර සැලසුම්කරණය තුළ මුලික වශයෙන්ම හඳුනාගත හැකි ප්‍රධාන සංකල්ප පහත පරිදි නිරූපණය කළ හැකිය.

රූප සටහන 01 : හරිත පරිසර සැලසුම්කරණය තුළ හඳුනාගත හැකි ප්‍රධාන සංකල්ප
මුලාශ්‍රය  :  බොම්බුගල සහ අත්පුතරජා (2010)

ඉහත දක්වා ඇති ආකාරයට කාර්මික පරිසරය තුළ හරිත පරිසර සැලසුම්කරණය ප්‍රධාන සංකල්ප 6 ක් යටතේ හඳුනාගත් අතර ඒවා පහත පරිදි විස්තර කළ හැකිය.

හරිත පරිසර සැලසුම්කරණයෙහි බලශක්ති කළමනාකරණය තුළ ස්වභාවික සුර්යය තාපයෙහි උපරිම ශක්තිය ප්‍රයෝජනයට ගැනීම සිදුවන අතර එමඟින් ජල විදුලි බල ශක්තිය අවම භාවිතයක යෙදවේ. ස්වභාවික ආලෝකය වැඩ පරිසරය තුළ භාවිතා කරමින් විදුලිය සඳහා යන වියදම අවම කරගැනීම මෙහිදී කර්මාන්ත මඟින් අත් කරගනු ලබන සුවිශේෂී වාසියකි. එමෙන්ම වාර්ෂිකව ඉන්ධන සඳහා යන වියදම් අවම කර ගැනීමේ හැකියාව ද ඉතා යෝග්‍යය වා කවුළු තුලින් ස්වභාවික වාතාශ්‍රය ලබා ගැනීමේ හැකියාව ද මෙහිදී කර්මාන්ත මඟින් අත් කර ගනු ලබන සුවිශේෂී වාසි වේ. මේ ආකාරයෙන් බලශක්ති සඳහා භාවිතා කරන ස්වභාවික සම්පත් අවම භාවිතයක යෙදවීම සහ අනාගතය සඳහා ඉතිරි කිරීම යන තිරසර අරමුණු මෙහිදී සැලකිල්ලට ගනී (ග්‍රින් බිල්ඩින් කවුන්සිල්, 2009).

හරිත පරිසර සැලසුම්කරණයේ ජල කළමනාකරණය පෘථිවිය තුල සීමිත වශයෙන් පවතින ජලය සුරක්ෂිත ලෙස භාවිතයට ගැනීම අරමුණු කෙරේ. මෙහිදී විශේෂයෙන් වර්ෂා ජලය එක්රැස් කිරීම සහ ප්‍රයෝජනයට ගැනීම මුලික වේ. බොහෝදුරට වර්ෂා ජලය විවිධාකාර සේදීම් මෙන්ම වැසිකිළි පවිත්‍ර කිරීම් වැනි කටයුතු සඳහා ආයතන තුළ භාවිතයට ගැනීම සිදු කෙරේ. කර්මාන්ත තුල සාමාන්‍යය සේදීම් සඳහා භාවිතයට ගන්නා ජලය පිරිසිදු කිරීමේ ක්‍රියාවලියට බඳුන් කර නැවත භාවිතයට ගැනීම සහ වගාවන් සඳහා භාවිතා කිරීම මෙහිදී ප්‍රධාන වේ. එමෙන්ම ජල කළමනාකරණය තුළ ජල පාලනය සඳහා යොදා ගන්නා කරාම පද්ධති දැන් දැන් බහුල වශයෙන් භාවිතයට ගැනීම දැකගත හැකිය (ෆන්ඩමෙන්ටල් ප්‍රින්සිපල්ස් ඔෆ් ග්‍රීන් බිල්ඩිින් ඇන්ඩ් සස්ටේනබල් සයිට් ඩිසයින්, 2009).

අපද්‍රව්‍ය නොයෙක් ආකාරයෙන් පරිසරය වෙත මුදා හැරීම තුලින් උද්ගත වු පාරිසරික හායනය අවම කර ගැනීම මුල් කරගත් අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණය 3ආර් සංකල්පය ඔස්සේ හඳුනාගත හැකි වේ. එනම්,

• අවම කිරීම
• නැවත භාවිතය
• ප්‍රතිචක්‍රීකරණය

ඒ අනුව කාර්මික පරිසරය තුළ නිවැරදි ලෙස අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීමේ ක්‍රම මගින් විෂ වායු වලින් තොර, කාබන් ඩයොක්සයිඩි අවම පිරිසිදු වාතාශ්‍රය සහිත වටපිටාවක් නිර්මාණය කිරීම අපේක්ෂා කෙරේ. අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීමේදී දිරාපත් වන සහ නොවන ලෙස පැහැදිලිව වෙන්කරන ලද බඳුන් තුළින් කර්මාන්ත තුල සේවක සේවිකාවන් නිවැරදි ලෙස කුණු බැහැර කිරීම සඳහා දැනුවත් කිරීම මෙහිදී මුලික වේ (ෆන්ඩමෙන්ටල් ප්‍රින්සිපල්ස් ඔෆ් ග්‍රීන් බිල්ඩිින් ඇන්ඩ් සස්ටේනබල් සයිට් ඩිසයින්, 2009).

මානව සුවදායී බව සහිත ගුණාත්මක අභ්‍යන්තර පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීම හරිත කාර්මික පරිසරය තුළ අවධානය යොමුකරන මීළඟ කාරණාව වේ. මෙහිදී අභ්‍යන්තර පරිසරය තුළ ඇති පිරිසිදු බව, පිළිවෙළ සහ නිර්මාණශීලි බව අවධාරණය කරයි. එස් පහ ක්‍රමය යටතේ වැඩ පරිසරය තුළ අනවශ්‍යය දේ ඉවත් කිරීම (සෙයිරි), අවශ්‍ය දේ විධිමත්ව ඇසිරීම (සෙයිකොන්), පිරිසිදු කිරීම (සෙයිසෝ), ක්‍රමාණුකූල බව (සෙයිකෙත්සු), විනයානුකූල බව (සෙත්සුකේ) අපේක්ෂා කෙරේ. අභ්‍යන්තර වැඩ පරිසරය තුළ හරිත ශාක වගාවන් සහිත මැද මිදුල් නිර්මාණය කිරිම මෙහිදී කැපී පෙනෙන අංගයකි. මේ තුළින් ඇතිවන සුවදායී වැඩ පරිසරය තුළින් සේවක මානසික ආතතිය අවම කිරීම, සේවක අභිප්‍රේරණය ඇති කිරීම සහ ඒ තුළින් ආයතනික ඉලක්ක සාර්ථක ලෙස ළඟා කර ගැනීමල ආයතනික කාර්යක්ෂමතාවය මෙන්ම ඵලදායී බව වර්ධනය කිරීම අපේක්ෂා කෙරේ (හෙල්ත් ඇන්ඩ් සෙෆ්ට්‍ ඔතෝරිට්‍, 2008).

කර්මාන්ත තුළ උෂ්ණත්වය අඩු කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා වායු සමීකරණ යන්ත්‍ර වෙනුවට ස්වභාවික වාතාශ්‍රය ලබා ගැනීමට යොමු වීම ,උෂ්ණත්ව පාලනය, තුළ දක්නට ලැබේ. මෙහිදී වායු සමීකරණ යන්ත්‍ර මගින් පරිසරය වෙත මුදා හැරෙන ක්‍ගත්‍ගක්‍ග වාය අවම කිරීමේ තිරසර සංකල්පය ඉස්මතු කෙරේ. ඉතා යෝග්‍යය වා කවුළු තුලින් පිරිසිදු වාතය ලබා ගැනීම සඳහා බාහිර පරිසරය තුලද හරිත ශාක වගා කිරීම මෙහිදී දැකගත හැකි වේ. තවද බිත්ති සඳහා සාමාන්‍යය ගඩොල් වෙනුවට ්සර ඊරසජනි භාවිත කිරීම තුලින් ආයතනවල අභ්‍යන්තර උෂ්ණත්වය අවම කෙරේ. එමෙන්ම ශාක ආවරණ සහිත හරිත වහල පද්ධතිය මගින් වැඩ පරිසරය වෙත සුර්යය තාපයේ සෘජු බලපෑම අවම කිරීම සිදුවේ. ඒ අනුව ආයතනය තුළ සියළුම සේවක සේවිකාවන් සඳහා සුවදායී වැඩ පරිසරයක් අපේක්ෂා කෙරේ (ෆන්ඩමෙන්ටල් ප්‍රින්සිපල්ස් ඔෆ් ග්‍රීන් බිල්ඩිින් ඇන්ඩ් සස්ටේනබල් සයිට් ඩිසයින්, 2009).

පරිසර හිතකාමී වර්ණ භාවිතයට ගැනීම තුළ වැඩ පරිසරය සඳහා භාවිතයට ගන්නා සියළු උපකරණ, පළඳනා, ආවරණ ආදිය හරිත වර්ණ ගැන්වීම මුලික කෙරේ. තවද කර්මාන්ත අභ්‍යන්තරයේ කොළ පැහැති ශාක වගා කිරීම සහ බාහිර පරිසරය තුළ හරිත ශාක ආවරණය වර්ධනය කිරීම යන අංග මෙහිදී කැපී පෙනේ. මේ තුළින් ඇති කෙරෙන නිර්මාණශීලිත්වය සේවක මනස හා වැඩ පරිසරය අතර ප්‍රසන්න ආකල්ප වර්ධනය කරයි. මෙමඟින් ආයතනය තුල සේවක අභිප්‍රේරණය ඇති කිරීම මෙන්ම පරිසර හිතකාමී බව වර්ධනය කිරීම අපේක්ෂා කෙරේ (ෆන්ඩමෙන්ටල් ප්‍රින්සිපල්ස් ඔෆ් ග්‍රීන් බිල්ඩිින් ඇන්ඩ් සස්ටේනබල් සයිට් ඩිසයින්, 2009).

 හරිත කාර්මීකරණයේ නූතන භාවිතය

කාර්මීකරණය තුළින් දියුණුවට පත් යුරෝපය, උතුරු ඇමරිකාව, නැගෙනහිර යුරෝපය, ජපානය, නව කාර්මික රටවල්, නැගෙනහිර ආසියාව, දකුණු ආසියාව සහ චීනය ඇතුළු බොහෝ කලාපයන්හි හරිත කාර්මික සංකල්පය විවිධ අයුරින් භාවිතයට ගැනීමේ නැඹුරුතාවක් හඳුනාගත හැකිය. පහත දැක්වෙන්නේ ලෝකයේ විවිධ රටවල හරිත කාර්මීකරණ සංකල්පයට අනුගතව පවත්වාගෙන යනු ලබන කාර්මික පරිසරයන් කිහිපයකි. එනම්,

• පිලිපීනයේ මැප් ටා පුට් හරිත කාර්මික කලාපය,
•  මැන්චුරියානු හරිත කාර්මික කලාපය

ශ්‍රී ලංකාව තුළ මේ සම්බන්ධයෙන්  අවධානය යොමු වුයේ 20 වන ශතවර්ෂය තුලදීය. මෙහිදී වඩාත් ප්‍රමුඛත්වය ගෙන කටයුතු කරන ආයතන ලෙස මධ්‍යම පරිසර අධීකාරිය සහ පරිසර හා පුනර්ජනනීය බලශක්ති අධිකාරියට සුවිශේෂී ස්ථානයක් හිමි වේ. හරිත කාර්මීකරණ සංකල්පයට අනුගතව කර්මාන්ත තුළ හරිත පරිසර සැලසුම්රකණය ස්ථාපිත කිරීම සහ ඒ තුළින් සුවිශේෂී වාසි අත්පත් කර ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාව තුළ ඇඟලුම් කර්මාන්ත කිහිපයක් කැපී පෙනේ.

උදාහරණ :

•  සීදුව Bradix Casual Wear ආයතනයේ හරිත කර්මාන්ත ශාලාව

මෙම කර්මාන්ත ශාලාව තුළ හරිත පරිසර සැලසුම්කරණය යටතේ අවධානය යොමු කරන අංශ කිහිපයක් පවතී. එනම් වායු ගෝලය, ජල ගෝලය සහ පෘථීවිය යන්නයි. මෙහිදී බල ශක්ති කළමනාකරණය, පරිසරයට අපද්‍රව්‍ය මුදා හැරීම සීමා කිරීම, ජන නාස්තිය අවම කිරිම, හරිත ශාක ප්‍රවර්ධනය, සේවක මානසික ආතතිය අවම කිරීම යනාදියට ප්‍රමුඛත්වය ලබා දී ඇත. වර්තමානයේ මෙම ආයතනය මගින් වායු ගෝලයට මුදා හරින කාබන් ප්‍රමාණය 65% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයකින් අවම කරගෙන ඇත. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙහි හරිත ගොඩනැගිල කෞන්සිලය මඟින් පිරිනමනු ලබන ලීඩ් ප්ලැටිනම සහතිකය හිමි කරගත් කර්මාන්තයක් බවට සීදුව Brandix ආයතනය නම් දරා ඇත (Brandix 2009).

• තුල්හිරිය MAS ආයතනයේ තුරුළි කර්මාන්ත ශාලාව

වර්තමානයේ මෙම කර්මාන්ත ශාලාව තුළ හරිත පරිසර සැලසුම්කරණය මඟින් බලශක්තිය සඳහා යන වියදම 40% වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් අවම කරගෙන ඇත. එමෙන්ම ජල පරිභෝජනය 50% කට වඩා අවම කොට ඇත. තවද අපද්‍රව්‍ය ප්‍රතිචක්‍රීකරණය 95% කින් පමණ වර්ධනය කරගෙන ඇත. එමෙන්ම වැඩ පරිසරය මානසික සුවදායී පරිසරයක් බවට පත් කරමින් සේවක මානසික ආතතිය අවම කිරීම සහ ආයතන කාර්යක්ෂමතාවය ඉහළ නැංවීම ද මෙහිදී දැකගත හැකිය (බොම්බුගල සහ අත්පුතරජා, 2010).

• අගලවත්ත Hirdaramani ඇඟලුම් ආයතනයේ මිහිල හරිත කර්මාන්තශාලාව

මෙම කර්මාන්තශාලාව තුළ හරිත පරිසර සැලසුම්කරණය මගින් බලශක්ති පරිභෝජනය සැලකිය යුතු පරිදි අවම කොට ගෙන ඇත. තවද වර්ෂා ජලය භාවිතය තුලින් මුළු ජල පරිබෝජනය අවම කරගෙන ඇති ආකාරය හඳුනාගත හැකිය (බොම්බුගල සහ අත්පුතරජා, 2010).

රූප සටහන් 02  :  සීදුව Bradix Casual Wear ආයතනයේ හරිත කර්මාන්ත ශාලාව
මුලාශ්‍රය : Brandix (2009)

රූප සටහන 03  : තුල්හිරිය MAS ආයතනයේ තුරුළි කර්මාන්තශාලාව
මුලාශ්‍රය  : MAS Intimates Thurulie (2008)

හරිත කාර්මීකරණය තුළින් ළඟා කර ගත හැකි සුවිශේෂී ප්‍රතිලාභ

හරිත කාර්මික පරිසරය තුළින් අත් කරගත හැකි සුවිශේෂී ප්‍රතිලාභ කිහිපයක් පහත පරිදි හඳුනාගත හැකිය (ග්‍රින් බිල්ඩින් කවුන්සිල්, 2009).

• සම්පත් කාර්යක්ෂමව සහ ඵලදායී ලෙස යෙදවීම.
• සම්පත් නාස්තිය අවම වීම.
• සම්පත් උචිත වේලාවන් තුල උචිත කාර්යයන් සඳහා යෙදවීම.
• අයහපත් පාරිසරික බලපෑම් අඩු කිරීම.
• ගෝලීය උෂ්ණත්වය අවම කිරීමට දායක වීම.
• ඕසෝන් වියන ආරක්ෂා වීම.
• පරිසර පද්ධතිවල සමතුලිත බව ආරක්ෂා වීම.
• ව්‍යාපාර කාර්යය සාධන වර්ධනය
• සේවක මානසික ආතතිය අවම කිරීම.
• සේවක අභිප්‍රේරණය
• කාර්යශූර සහ ප්‍රසන්න වැඩ පරිසරය

 හරිත කාර්මීකරණය කරා ළඟාවීමේදී මතුවන ගැටළු සහ එහි අනාගත දිශානතිය

සංවර්ධිත මෙන්ම සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් තුළ ද හරිත කාර්මික සංකල්පය භාවිතයට ගන්නා ආකාරය වර්තමානයේ දක්නට ලැබේ. මෙහිදී සංවර්ධිත රටවල් ඉතා සාර්ථක ලෙස මෙම සංකල්පය තුළින් ප්‍රතිලාභ ලබන අතර ඇතැම් සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් අඩු ප්‍රතිලාභ ලබන බව හෙළි වී ඇත (වෛද්‍යසේකර, 2013). ඒ අනුව සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් අඩු ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීම සඳහා බලපාන හේතු කිහිපයක් පහත පරිදි දැක්විය හැකිය (වෛද්‍යසේකර, 2013).

• සංවර්ධිත රටවල් තුළ භාවිතයට ගන්නා දියුණු තාක්ෂණය සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් වලට ළඟා කර ගැනීමට මුල්‍ය වත්කම් හිඟ වීම.
• විශේෂඥ සේවාවන්ගේ හිඟ බව
• පවතින විශේෂඥ සේවාවන්ගේ අඩු යෙදවීම.
• රජයන්ගෙන් ලැබෙන අනුග්‍රහය අඩු වීම.
• මෙම සංකල්පය වියදම් අධික බවට මත ගොඩ නැඟීම.
• සාම්ප්‍රදායික ගොඩනැගිලි නිර්මාණ ආකල්පයන්ගෙන් දුරස් වීමට අකමැති වීම.
• හරිත කාර්මික සංකල්පයේ පාරිසරික සහ ආයතනික ප්‍රතිලාභයන් පිළිබඳව දැනුම අල්ප වීම.

ඒ අනුව සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් තුළට හරිත කාර්මික සංකල්පය තුළින් ඉතා ඉහල ප්‍රතිලාභ ලබාගැනීම තරමක් අසීරු බව ගෝලීය මට්ටමේ අධ්‍යයනයන් තුළින් හෙළි වේ. නමුත් සංවර්ධිත රටවල් වර්තමානය තුළ මෙමඟින් ඉතා ලාභදායී ත්ත්තවයන් රැසක් අත්පත් කරගෙන ඇති බව දක්නට ලැබේ. කෙසේ නමුත් ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම සමඟ ඇතිවන දරුණු පාරිසරික බලපෑම් තුළින් අපහසුතාවයන් රැසකට මුහුණ දෙන මිනිසා කෙසේ හෝ කාර්මික පරිසරය හරිත සංකල්පය සමඟම ඉදිරියට ගෙනයන බව පුරෝකථනය කල හැකිය. ඒ අනුව ලොව පුරා කාර්මික පරිසරයන් හරිත කාර්මීකරණයේ ශීඝ්‍ර භාවිතයන්ට පෙළඹීම අනාගතය තුළ ද දැකගත හැකි වේ.

ඒ. ඩබ්. ජී. එන්. එම්. අබේරත්න
ආධුනික කථිකාචාර්යය,
භූගෝල විද්‍යා අධ්‍යයනාංශය,
මානවශාස්ත්‍ර හා සමාජීයවිද්‍යා පීඨය, ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලය