අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ පරීක්ෂණය(Semi-Structured Interview)

ගුණාත්මක දත්ත යනු මිනිසුන් ඔවුන්ගේ අත්දැකීම් සහ හඬ ස්වරයන් අර්ථවත් කරන ආකාරය ග්‍රහණය කර ගැනීමට සමත් වන්නා වූ නම්‍යශීලි සහ ප්‍රභල මෙවලමකි. ගුණාත්මක දත්ත ලබා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය වන මෙවලමක් වශයෙන් අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ සාකච්ඡා හදුන්වා දිය හැකිය. මේ තුළින් පර්යේෂකයන්ට පුද්ගලයන් සමඟ අත්දැකීම් සහ සංජානන පිළිබඳ ගැඹුරු හේතු විමසීම් වර්ධනය කිරීමට ඉඩ සලසයි (Cousin, 2009).

මෙහිදී සම්මුඛ පරීක්ෂකවරයා කලින් තීරණය කළ ප්‍රශ්න කිහිපයක් පමණක් අසන අතර අනෙකුත් ප්‍රශ්න කල්තියා සැලසුම් කළ නොමැති ඒවාය (Abionet, 2011). අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ සාකච්ඡා ව්‍යුහගත සහ ව්‍යුහගත නොවන සම්මුඛ පරීක්ෂණ විලාසයන් දෙකම ඒකාබද්ධ කරන බැවින් ඒවාට දෙකෙහිම වාසි ලබා දිය හැකිය. මෙහිදී අපේක්ෂකයින් වෛෂයිකව (Objectively) සංසන්දනය කිරීමට ඉඩ සලසන අතරම එම අපේක්ෂකයාට අදාළ මාතෘකා ස්වයංසිද්ධව ගවේෂණය කිරීමට අවස්ථාවක් ද සපයයි. නමුත් ව්‍යුහගත සම්මුඛ සාකච්ඡා හා සසඳන විට අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ සාකච්ඡා වෛෂයික නොවේ. අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ සාකච්ඡා සාමාන්‍යයෙන් අලෙවිකරණ සමාජවිද්‍යාව, සමීක්ෂණ ක්‍රමවේද සහ වෙනත් පර්යේෂණ ක්ෂේත්‍රවල ගවේශනාත්මක මෙවලමක් ලෙස භාවිතා වේ.

මෙම ආකාරයේ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී සම්මුඛ පරීක්ෂකවරයාට ප්‍රශ්න ලැයිස්තුවක් සකස් කළ හැකි නමුත් ඒවා සියල්ලම අසන්නේ නැ;’ නැතහොත් කිසියම් නිශ්චිත අනුපිළිවෙලකට ඒවා ස්පර්ශ නොකරයි. ඒ වෙනුවට සංවාදය මෙහෙයවීමට සම්මුඛ පරීක්ෂකයින් මෙම ප්‍රශ්න භාවිතා කරනු ඇත. සමහර අවස්ථාවලදී සම්මුඛ පරීක්ෂක විසින් ආමන්ත්‍රණය කළ යුතු සාමාන්‍ය මාතෘකා ලැයිස්තුවක් පමණක් සකස් කරයි. එහිදී වඩාත් විවෘතව සම්මුඛ සාකච්ඡාව සිදු කරනු ඇත. වරකට එක් දත්ත දායකයකු පමණක් යොදා ගැනෙන අතර මේ සඳහා සංවෘත (Closed) හා විවෘත (Open-ended)  ප්‍රශ්නවල සම්මිශ්‍රණයක් භාවිතා කරයි (Fletcher, McKinley, Buchan, Smith, & McHugh, 2013)’ මෙම ප්‍රශ්න බොහෝ විට ප්‍රශ්නයක පසුවිපරමක් හෝ යම් ප්‍රශ්නයක් වැඩි දුර හේතු විමසීමක් වේ (Newcomer, Hatry, and Wholey, 2015). මෙම දත්ත රැස් කිරීම සඳහා යොදා ගනු ලබන ප්‍රධාන ක්‍රමවේද තුනකි. එනම් මුහුණට මුහුණලා සිදු කෙරෙන සම්මුඛ සාකච්ඡා” දුරකථන මාර්ගයෙන් සිදු කරන සම්මුඛ සකච්ඡා iy අන්තර්ජාලය යොදා ගනිමින් සිදු කෙරෙන සම්මුඛ සාකච්ඡා වශයෙනි (Fontana & Prokos, 2007).  අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ පරීක්ෂණ පැවැත්වීම සඳහා පහත පරිදි අදියර හයක් අවශ්‍ය වේ’

අ) සම්මුඛ පරීක්ෂණයේ වර්ගය තෝරා ගැනීම

ආ) සදාචාරාත්මක මාර්ගෝපදේශ ස්ථාපිත කිරීම

ඇ) සම්මුඛ පරීක්ෂණ ප්‍රොටෝකෝලය සැකසීම

ඈ) සම්මුඛ පරීක්ෂණය පැවැත්වීම සහ පටිගත කිරීම

ඉ) සම්මුඛ පරීක්ෂණය විශ්ලේෂණය කිරීම සහ සාරාංශ කිරීම

ඊ) වාර්තා කිරීම (Rabionet, 2011)

අර්ධ ව්‍යුහාත්මක සම්මුඛ පරීක්ෂණයක් හැසිරවීමද ඉතා වැදගත් වේ. හොඳින් පුහුණු වූ සහ පළපුරුදු සම්මුඛ පරීක්ෂකවරයෙකු විසින් පුහුණු කරන විට අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ පරීක්ෂණ වඩාත් ඵලදායී වේ. අඩු පළපුරුද්දක් ඇති සම්මුඛ පරීක්ෂකයින්ට ප්‍රශ්න ලැයිස්තුවක් නොමැතිව දත්ත දායකයකුගෙන් අවශ්‍ය සියලු තොරතුරු උකහා ගැනීමට අපහසු විය හැකිය. සම්මුඛ පරීක්ෂණය සඳහා ප්‍රශ්නාවලිය සකස් කිරීමේදී සම්මුඛ පරීක්ෂකවරයා පහත පියවර අනුගමනය කළ යුතුය.

1′ පළමු ප්‍රශ්න මාලාව පුළුල් ප්‍රශ්නයක් විය යුතුය.

2′ ප්‍රශ්නාවලියේ මැද කොටස වඩාත් ගැඹුරු ප්‍රශ්නයක් විය හැකි අතර වඩාත් නිශ්චිත පිළිතුර ලබා ගැනීමට උත්සාහ කළ යුතුය (Young et al., 2018)

3′ මැද කොටසට පිළිතුර ලැබීමෙන් පසු” සම්මුඛ පරීක්ෂකවරයාට වඩාත් විස්තරාත්මක ප්‍රශ්න ඇසීමට හැකිය.

4′ අවසාන කොටසේදී සම්මුඛ පරීක්ෂකවරයාට තවමත් පවතින ඕනෑම දෙයක් සඳහා පැහැදිලි කිරීමක් ලබා ගත හැක (Drury et al., 2011).

එසේම අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ සාකච්ඡා ක්‍රමයේ වාසි මෙන්ම අවාසිද පවතී. එය පහත පරිදි දැක්විය හැකිය.

අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ පරීක්ෂණයක වාසි

• අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ පරීක්ෂණ ආකෘතිය ද්විමාර්ග සන්නිවේදනය දිරිමත් කරයි.
• සම්මුඛ පරීක්ෂකවරයාට සහ අපේක්ෂකයාට ප්‍රශ්න ඇසීමට හැකිය’ එමඟින් අදාළ මාතෘකා පිළිබඳ පුළුල් සාකච්ඡාවකට ඉඩ සලසයි.
• සංවාදාත්මක ස්වර නිසා අපේක්ෂකයාට හොඳින් ගැලපෙන ගති ලක්ෂණ ඉස්මතු කරන ශිල්පීය ක්‍රම සහ අත්දැකීම් පුළුල් කිරීම වඩාත් සුවපහසු විය හැකිය.
• ගුණාත්මක සම්මුඛ පරීක්ෂණය යනු ග්‍රහණය කර ගැනීමට නම්‍යශීලී සහ ප්‍රබල මෙවලමකි
• කටහඬවල් සහ මිනිසුන් ඔවුන්ගේ අත්දැකීම් ඉගෙනීමේ අර්ථය ඇති ආකාරය පැහැදිලි කරගත හැකිය.

අර්ධ ව්‍යුහගත සම්මුඛ පරීක්ෂණයක අවාසි

• කාලය වැඩි වශයෙන් ගත වේ.
• දැඩි ශ්‍රමයක් යෙදිය යුතුය.
• සම්මුඛ පරීක්ෂක හට හොද සූක්ෂමතාවක් තිබිය යුතුය.
• අදාළ කරුණු සම්බන්ධව වඩා හොද දැනුවත් බවක් තිබිය යුතුය.
• සම්මුඛ පරීක්ෂණය සඳහා සූදානම් වීම සම්මුඛ පරීක්ෂණය පැවැත්වීම හා විශ්ලෙIKය හැකි තරම් ඉක්මන් හා පහසු නොවීම.
• කුඩා සාමාජිකයන්ගෙන් සම්මුඛ සාකච්ඡා කරන්නේ නම් මිස විශාල කාලය හා පිරිස් වැය කිරීමකින් තොරව අර්ධ සම්මුඛ සාකච්ඡාවන්හි නිරවද්‍යතාව ලබා ගැනීමට ප්‍රමාණවත් තරම් විශාල නියැදියක් ඇතුළත් කිරීමට අපහසුය.
• සහභාගිවන්නන්ගේ අවංකභාවය සහතික කළ නොහැක.
• හේතුව සහ ඵලය අනුමාන කළ නොහැක.
• සම්මුඛ පරීක්ෂණයේ නම්‍යශීලීභාවය විශ්වසනීයත්වය අඩු කළ හැකිය.
• විවෘත ප්‍රශ්න විශ්ලේෂණය කිරීමට අපහසුය.
• පිළිතුරු සංසන්දනය කිරීම අපහසුය (Newcomer, Hatry, and Wholey, 2015).

ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ

 Cousin, G. (2009). ‘Semi-structured interviews’. Chapter 5 in Researching Learning in Higher Education. London: Routledge. Freestone 2012 The use of semi-structured interviews in pedagogical research

Fletcher, S., McKinley, E., Buchan, K.C., Smith, N. and McHugh, K. (2013). Effective practice in marine spatial planning: A participatory evaluation of experience in Southern England. Marine Policy, 39, pp.341–348. doi:10.1016/j.marpol.2012.09.003.

Fontana, A., & Prokos, A. H. (2007). The interview from formal to postmodern. Walnut Creek, CA: Left Coast Press.

Newcomer, K.E., Hatry, H.P. and Wholey, J.S., (2015). Conducting semi-structured interviews. Handbook of practical program evaluation, 492, p.492.

Rabionet, S.E., (2011). How I learned to design and conduct semi-structured interviews: an ongoing and continuous journey. Qualitative Report, 16(2), pp.563-566.

Drury, R., Homewood, K., & Randall, S. (2011). Less is more: The potential of qualitative approaches in conservation research. Animal Conservation, 14(1), 18-24. doi:10.1111/j.1469- 1795.2010.00375

Young, J. C., Rose, D. C., Mumby, H. S., Benitez‐Capistros, F., Derrick, C. J., Finch, T., Mukherjee, N. (2018). A methodological guide to using and reporting on interviews in conservation science research. Methods in Ecology and Evolution, 9(1), 10-19. doi:10.1111/2041-210X.12828

ඩබ්ලිව්. එම්. වත්සලා ශ්‍යාමලී

කථිකාචාර්ය

සමාජවිද්‍යා අධ්‍යයනාංශය