ඓතිහාසික නවකතා අතර ‘මහාසාමී’ භූමිකාව

සාහිත්‍යකරුවා ජීවිතය හදාරන්නෙකි. සිය ජීවිත පරිචයෙහි අඩු වැඩි වශයෙන් ලබා ගන්නා වූ අද්දැකීම්වලින් ඔහු සහෘදයා වෙනස් වූ ලෝකයක් කරා ගෙන යයි. ඇතැම් විට සාමාන්‍ය පුද්ගලයකුට නො වැදගත් යැයි හැඟෙනා දෙයක් මගින් ඔහු සමාජයට සාධනීය වූ පණිවිඩයක් ලබා දෙයි. සාහිත්‍යකරුවා ලෝකය දෙස බලන්නේ වෙනස් ම දෘෂ්ටියකිනි. එම දෘෂ්ටිය මගින් ඔහු අතීතය, වර්තමානය පමණක් නොව අනාගතය ද දකී. එවැනි දැක්මකින් ලාංකේය සාහිත්‍යය ප්‍රශස්ත මට්ටමකට ගෙන එන්නට වෙර දරන්නා වූ සාහිත්‍යකරුවන් අතීතයේ මෙන් ම වර්තමානයේ ද බිහි ව ඇති අතර අනාගතයේ ද බිහි වන බවට සැකයක් නැත.

ඉතිහාස වාර්තාවක සිටින පුද්ගලයන් හා ඔවුන් සම්බන්ධ සිදුවීම් පදනම් කොට ගෙන කරන ලද නිර්මාණය ඓතිහාසික නවකතාවක් ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. වත්මන් නිර්මාණකරුවෝ  පෙරට වඩා ඓතිහාසික නවකතා කෙරෙහි වැඩි නැඹුරුවක් දක්වති. පසුගිය වසර කිහිපයේ දී ඓතිහාසික නවකතා ගණනාවක් බිහි වී ඇති නමුත් ඒවායින් වඩා සාධනීය ලක්ෂණ පෙන්වන කෘති ඇත්තේ අල්ප ප්‍රමාණයකි. සමහර කෘති අදාළ යුගයේ ප්‍රවණතාවට අනුව යමින් නිර්මාණය වූ ඒවා වන අතර ඇතැමුන්ගේ මූලික පරමාර්ථය මුදල් ඉපයීම ම පමණකි. උසස් සාහිත්‍යකරුවකු කිසි දිනෙක තම මඩිය තර කර ගැනීමේ පරමාර්ථයෙන් නිර්මාණ කාර්යයේ යෙදෙන්නේ නැත. ඔහුගේ හුදු පරමාර්ථය විය යුත්තේ සාහිත්‍යය කෙරෙහි යම් මෙහෙයක් කිරීම ම පමණි. කෙසේ නමුත් ජනප්‍රිය සංස්කෘතිය හමුවේ සාහිත්‍යකරුවාගේ පරමාර්ථ මුදල පදනම් කර ගෙන ගොඩ නැගීම වැළැක්විය නොහැකි කරුණක් බවට පත් වී ඇති බව නො කියා බැරි ය. එ නමුදු අතරින් පතර මා කියනා සාහිත්‍යෝන්නතිය පදනම් කොට ගත් නිර්මාණකරුවන් ද අතළොස්සක් වන බව සිහි තබා ගත යුතු ය.

පසුගිය දශකයේ පළ වූ ඓතිහාසික නවකතා අතර සේපාලි මායාදුන්නේගේ මහාසාමී නවකතාව සාධනීය ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන කෘතියකි. එම කෘතිය 2015 ස්වර්ණ පුස්තක සම්මාන උළෙලේ අවසන් වටයට නිර්දේශ වූ අතර ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලය මගින් පවත්වනු ලැබූ 2015  විද්‍යෝදය සම්මාන උළෙලේ ද හොඳ ම නවකතාව සඳහා පිරිනමන සම්මානයට හිමිකම් කීය. මීට අමතර ව Fair way ගාලු සාහිත්‍ය සම්මාන උළෙලේ හොඳ ම නවකතාවට හිමි මුදල් ත්‍යාගය ද මහාසාමී නවකතාවට හිමි වූ අතර එම සම්මාන උළෙලේ සිංහල නවකතාවකට මෙම සම්මානය ලබා දුන් පළමු අවස්ථාව මෙය විය. කෙසේ වෙතත් කෘතිය පිළිබඳ මෙම විග්‍රහය සම්මාන මත පදනම් වූවක් නො වන බව පැවසිය යුතු ය.

එංගලන්තයේ අද්‍යතන ප්‍රශස්ත ලේඛක පිරිස ලෙස චාල්ස් ඩිකන්ස්, විලියම් තැකරි, එම්ලි බ්‍රෝන්ටේ, එළිසබෙත් ගැස්කෙල් යන අය හඳුන්වන කාල් මාක්ස් තවදුරටත් මෙසේ පවසයි. “සියලුම වෘත්තීන්, දේශපාලකයන්, දේශපාලන විශාරදයන් සහ සුචරිතවාදීන් විසින් පළ කරනු ලබන දේට වඩා අගනා දේශපාලන හා සමාජ සත්‍යයන් රාශියක්  මෙම ලේඛක ලේඛිකාවන්ගේ ව්‍යක්ත වූ ද, සිත් කාවදිනසුලු වූ ද, රචනා මගින් ප්‍රකාශ වන්නේ ය.” කාල් මාක්ස් දක්වා ඇති මෙම කරුණ එංගලන්තයේ ඉහත දැක් වූ ලේඛකයන්ට පමණක් නොව ලංකාවේ ලේඛකයන්ට ද පොදු කරුණකි. මහාසාමී නවකතාව, මීට සියවස් ගණනකට පෙර එනම් ක්‍රි.ව. 1706 -1739 කාල පරාසයෙහි ලංකාවේ සිදු වූ යම් සිදුවීම් පෙළක් මත පදනම් ව බිහි වූව කි. බුදු දහමේ චිර පැවැත්මට බාධා එල්ල කරමින් පැවදි ජීවිතයේ සිට පඤ්ච කාම සම්පත්තියේ ගිලී, මිත්‍යාදෘෂ්ටික ලෙස ජීවත් වූ ගණවොලින් පරපුරකුත්, පඤ්ච කාමයට දැඩි ලෙස ගිජු වූ, හුදු විනෝදය පිණිස ඕනෑ ම දෙයක් සිදු කළ හැකි වූ, පාලනයෙහි අදක්ෂ වූ පාලකයකුත්, බුදුන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලද ධර්මය ඒ ආකාරයෙන් ම රැක ගැනීමට නොපසුබට ව උත්සහ කරමින්, සිංහල රාජ වංශයේ අවසානය කෙරෙහි යම් බලපෑමක් කළ වැලිවිටියේ අසරණ සරණ සරණංකර නාහිමි මාර්ගයෙනුත් එකල සමාජ සත්‍යතාවක් පිළිබිඹු කළ ද, වර්තමානයට එය ගැළපේ ද යන්න ගැටලුවක් විය හැකි ය. එම කාර්යය ඉටු කිරීම සඳහා මහාසාමී කතුවරිය මෙබඳු උත්සහයක් දරා ඇත.

මෙරට බුදු දහම ශීඝ්‍රයෙන් පිරිහෙමින් පැවති කාල සමයක් වූ ශ්‍රී වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ රාජ්‍ය සමය අළලා රචිත මෙම කෘතියේ එකල සිල්වත් සමාගම අභිභවමින් සිටි ගණින්නාන්සේලා පිළිබඳ මහත් ඓතිහාසික පුවතක් අන්තර්ගත ය. ලංකාද්වීපයේ නැති වී ගිය උපසම්පදා විනය කර්මය නැවත පිහිටුවීමට මූලිකත්වය ගත් වැලිවිටියේ අසරණ සරණ සරණංකර හිමි මෙම ගණින්නාන්සේලාට විරුද්ධව ගෙන ගිය ක්‍රියාදාමය  කෙරෙහි ද කතුවරිය විශේෂ අවධානය යොමු වී ඇත.

කතුවරියට මෙම කෘතිය ලිවීමේ අදහස පහළ වී ඇත්තේ ලබුගම සන්නස දැකීමෙන් අනතුරු ව බව අසන්නට ලැබුණි. එම සන්නස මහාසාමී කෘතියේ 22 වන පිටෙහි අන්තර්ගත කොට ඇති අතර කතා වස්තු නිර්මාණයට කතුවරියට ඉන් ලැබී ඇත්තේ මනා පිටිවහලකි. “….මාගේ කාය වෑයමෙන් මහ වාසලට පක්ෂපාත ව දුක් ගැන ශ්‍රී සන්හස් පිට ලබාගත්….” යනුවෙන් කෘතියේ ඇති සිදුවීම්වල සත්‍යතාවත්, විශ්වසනීයත්වයත් වර්ධන කිරීමට හේතු වී ඇත්තේ මේ ආකාරයේ සත්‍ය තොරතුරු රැසක් කෘතිය තුළ අන්තර්ගත කිරීමෙනි.

මහාසාමී යන ග්‍රන්ථ නාමය ද්විත්ව අරුත් නිරූපණ කරයි. ග්‍රන්ථයේ ප්‍රධාන චරිතය ලෙස නිරූපණය වන්නේ ඒකනායක සුමංගල ගණින්නාන්සේ ය. එනිසා කතුවරිය මහාසාමී යන නාමයෙන්  ගණින්නාන්සේ හැඳින්වූවා යැයි සිතිය හැකි ය. අනෙක් පාර්ශ්වයෙන් වැලිවිටියේ සරණංකර හිමියන් ව බොහෝ කෘතිවල හඳුන්වා ඇත්තේ මහාසාමී යන නාමයෙන් බැවින් කතුවරිය උන් වහන්සේ නියෝජනය වන පරිදි මහාසාමී යන නාමය යෙදුවා ද විය හැකි ය. නමුත් කතුවරියගේ වැඩි අවධානය දිනා ඇත්තේ ඒකනායක සුමංගල ගණින්නාන්සේ ය.

මහාසාමී නවකතාවේ ප්‍රධාන චරිතය ලෙස නිරූපණය වන ඒකනායක සුමංගල ගණින්නාන්සේගේ චරිතය සත්‍ය චරිතයක් ඇසුරින් නිර්මාණය වූව කි. පැවිදි දිවියේ හිඳිමින් වස්තුව එක්රැස් කිරීමටත්, විවාහයක් කරගෙන දරු මුණුබුරන් සපිරි ගිහි ජීවිතයක් ගත කිරීමටත්, රජයෙන් හිමි වන නින්දගම්වල භුක්තිය ලැබීමටත්, ඒ අතර ගුරුකම් කොඩිවින කර මුදල් උපයා ගැනීමටත් මොවුන්ට කිසිදු බාධාවක් නො තිබිණි. සැබවින් ම උපසපන් භික්ෂුවක විසින් නො කරනු ලැබිය යුතු දස අකැප වස්තු මොවුන්ට කැප ය. ලබුගම සන්නසට අනුව මහණ බිමට පිවිසි ඒකනායක සුමංගල ගණින්නාන්සේත් ඉහත පැවසූ සියලු ක්‍රියාවල නියුතු වූවෙකි.

පාංශුකූලයකට වැඩීමත්, ලෙඩකට දුකකට අත් බෙහෙතක් දීමත් හැරුණු කොට මොහු ගුරුකම් ආදිය කරමින් වංචාවෙන් මුදල් උපයා ගත් බවට සාධක කෘතියෙන් හමු වෙයි. දොඩම්වෙල රටේරාළගේ ගෙදර ගොස් මළගිය ප්‍රාණකාරයකු ගෙන්වන්නාක් මෙන් ඒකනායක ගණින්නාන්සේ නිවසේ සියල්ලන් රවටන්නේ කූට ලෙස ය. ගෙදර සියල්ලන් පිටතට යවා මළගිය ප්‍රාණකාරයා මෙන් ගණින්නාන්සේ කතා කරයි. “එකවරටම මහ හඬක් නංවා ගලක් තඹ පාත්‍රයකට වැටෙනවා ඇසෙන්නට යෙදුනා ඇත. මං කටඅඬ වෙනස් කරමින් සිහින් ගෑනු අඬක් ආරූඪ කරගෙන කථා කරන්නට යෙදුණේ…” ලෙස ගණින්නාන්සේ සියල්ලන් ම මුලාවේ හෙළයි. මෙය එදා සමාජයේ පමණක් නොව වත්මනේ ද ඊටත් වඩා දරුණු අන්දමින් ක්‍රියාත්මක වන කූට ප්‍රයෝගයකි. වංචා සහගත ලෙස යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර ගුරුකම්වලින් මුදල් උපයන්නෝ එදාට වඩා අද බහුල ව වෙසෙති.

තම අභිමතාර්ථය කිසිදු අයුරකින් ඉටු කර ගත නොහැකි වූ විට මිනිසා නො පෙනෙන බලවේගවලින් යම් උපකාරයක් පැතීම සාමාන්‍ය සිදුවීමකි. අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගන්නා ඒකනායක ගණින්නාන්සේ වැනි පුද්ගලයන් එබඳු අවස්ථාවක මිනිසුන් කෙරෙහි පවත්නා කැළඹුණු මානසිකත්වයෙන් අයුතු ප්‍රයෝජන ලබයි.

ඒකනායක සුමංගල ගණින්නාන්සේ ශ්‍රී වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ රජුගේ අවසානය දක්වා එතුමාගේ අසල ම සිටි විශ්වාසවන්ත පුද්ගලයෙකි. මෙ නිසා මොහු බොහෝ අවස්ථාවල දී ඉන් අයුතු ප්‍රයෝජන ලබා ගත් අවස්ථා කෘතියේ ඇතුළත් ය. පාලකයා තමන් වෙත තබා ඇති විශ්වාසය අනිසි අයුරින් යොදා ගනිමින් ස්වකීය අභිමතාර්ථ සඵල කර ගැනීම සඳහා ගණින්නාන්සේ පැකිළෙන්නේ නැත.

රජුගේ මරණින් පසු ගණින්නාන්සේලාට රාජ්‍යයේ තිබූ බලතල සියල්ල අහිමි වී සිල්වත් පරපුරේ නැඟී සිටීමක් ඇති විය. මෙ නිසා අපේක්ෂා භංගත්වයට පත් ගණින්නාන්සේ තම පුත්‍රයා සමඟ කොළඹ කොටුවේ සිටි ලන්දේසි ගොවැර්නදෝරු වෙත පළා යන්නේ රජුගෙන් සොරකම් කර ගත් වස්තු සම්භාරයක් ද සහිත ව ය. වත්මනේ වුව ද තමාට වැඩි වාසි හිමි කර ගත හැකි පාර්ශ්වයට දත කා සේවය කරනවුන් එම පාර්ශ්වයේ යම් පසුබෑමක් ඇති වූ කල විරුද්ධ පාර්ශ්වයට තම අනුග්‍රහය ලබා දෙයි. එපමණක් නොව තමන් හවුල් වී කළ ඇතැම් ආත්මාර්ථකාමී ක්‍රියාවලට එදා සිටි තම හවුල්කරුවන්ට දොස් නගයි. මෙය ගණින්නාන්සේ කෙරෙහි පැවති අවස්ථාවාදී ප්‍රතිපත්තිය පිළිබඳ කියාපෑමට කතුවරිය ගත් තවත් උත්සහයකි.

ශ්‍රී වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ රජුගේ අන්වර්ථ නාමය ‘සෙල්ලම් නිරිඳු’ යන්නයි. මෙම නාමය පට බැඳීමට හේතු වී ඇත්තේ මෙතුමා තම පරිපාලන කටයුතුවලට වඩා විනෝදාස්වාදය ලබා ගැනීම කෙරෙහි මුලිකත්වය දී කටයුතු කිරීම ය. කෙසේ නමුත් මෙම රාජ්‍ය කාලයෙහි ශ්‍රී ලංකාවේ විවිධ සංස්කෘතිකාංග රැසක ශීඝ්‍ර වර්ධනයක් සිදු වූ බව පිළිගත යුතු ය.

මහාසාමී කෘතියේ වැලිවිටියේ සරණංකර නා හිමිපාණන් සැබවින් ම මහා ප්‍රාඥයෙකි. සකු, පාලි, සිහල, මගධ භාෂාවන්හි කෙළ පැමිණියෙකි. උන්වහන්සේ මිත්‍යාදෘෂ්ටික ගණින්නාන්සේලාගෙන් බුදු සසුන ආරක්ෂා කර ගැනීමට මහත් වෙහෙසක් දැරූ හිමි නමකි.

ක්‍රි.ව. 1753 ඇසළ පොහෝ දින මල්වතු මහා විහාරයේ නැවත ස්ථාපනය වූ උපසම්පදා විනය කර්මය මෙරටට ගෙන්වීමේ ගෞරවය හිමි වන්නේ සරණංකර නා හිමි හට ය. බුදු දහම රැක ගැනීමේ අභිලාෂයෙන් උන්වහන්සේ රාජ්‍යත්වය නායක්කර් වංශිකයන්ට ලබා දීමට වෙහෙසුණහ. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් සිංහල රාජවංශය  ශ්‍රී වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ රජුගෙන් පසු අවසන් විය. මෙ නිසා ඇතැමකු වැලිවිටියේ සරණංකර හිමි තම රාජ්‍ය පිටරැටියකුට පාවා දුන්නේ යැයි පැවසුව ද උන්වහන්සේගේ අරමුණ වූයේ වැළලී යමින් පැවති බුද්ධ ශාසනය ආරක්ෂා කිරීම බව අමතක කළ යුතු නොවේ.

ගණින්නාන්සේලාගේ කේලම් බස් නිසා ශ්‍රී වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ රජු වරක් සරණංකර හිමියන්ව මාතලේ ලග්ගල වනයට පිටුවහල් කළේ ය. පසුව ලක්දිවට පැමිණි එක් සන්‍යාසි බමුණකු රජුගෙන් ඇසූ ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු දිය හැකි කිසිවකු රජ මාළිගයේ නො සිටි බැවින් උන්වහන්සේ  නැවත නුවරට කැඳවන ලදි. එහිදි බමුණා ඇසූ ප්‍රශ්නය මෙසේ ය.

            විද්වානෙව විජානාතී          – විද්වජ්ජා පරිශ්‍රමම්                                                                                නගී වන්ධ්‍යා විජානාතී        – ගුර්විං ප්‍රශව වේදනාම්

ප්‍රශ්නයට සාර්ථක ව පිළිතුරු ලබා දුන් උන්වහන්සේ රජුගේ නොමද ප්‍රශංසාව ලබා ගත්හ. වත්මන් සඟ පරපුරේ ද මෙවැනි මහා ප්‍රාඥයන් මෙන් ම එසේ නොමැති අය ද බහුල ය. මෙ නිසාමදෝ කතුවරිය තම පිදුම සකස් කර ඇත්තේ ද සුපේශල, ශික්ෂාකාමී ලාංකේය සඟ පරපුරට ය.

කතාවේ හට ගන්නා ප්‍රධාන ගැටලුවකට මුල් වන උදයරත්න මැණිකේ ද නොසලකා හැරිය හැකි චරිතයක් නො වෙයි. යමෙකුගේ ජීවන පසුබිම වෙනස් වූ පසු එම තැනැත්තා නව පරිසරයට අනුකූල ව හැඩ ගැසෙන ආකාරය පිළිබිඹු වන චරිතයක් ලෙස උදයරත්න මැණිකේ පෙන්වා දිය හැකි ය. ගණින්නාන්සේ සමග විවාහ වීමට පෙර ඉතා සුකුමාර අයෙකු ලෙස සිටි ඇය විවාහ වී සැප සම්පත් ලැබෙන විට ඉතා ලෝභී තැනැත්තියක බවට ක්‍රමයෙන් පරිවර්තනය වෙයි. ඇය මෙහෙකාර බත් බැළයන්ට කිසිදු ගෙවීමක් නොකළ බව කෘතියේ සඳහන් ය. ඒකනායක ගණින්නාන්සේ ඇය හා රෙදි අපුල්ලන ගණින්නාන්සේ සමග සම්බන්ධයක් ඇතැයි කියා ඇය ගෙදරින් පිටමන් කරයි. ඒ වන විට ඇය ගැබ්බර ව සිටියා ය. එසේ තිබියදීත් රජුගේ දඬුවමට ලක් වන ඇය ගම්පොළ රාජ්‍ය ගබඩාවේ වැඩ කිරීම සඳහා පිටුවහල් කරයි. මෙය සත්‍ය ලෙස ම එකල කාන්තාවන්ට දුන් දඬුවම් ක්‍රමයකි. කෙසේ නමුත් ඇය අපුල්ලන ගණින්නාන්සේ සමග සබඳතාවක් පැවැත් වූ බවක් කතුවරිය කිසිදු අවස්ථාවක සඳහන් කර නොමැත.

මෙලෙස චරිත කෙරෙහි අවධානය යොමු කළා සේ ම කතාවේ නිරූපිත සමාජ ස්තරායනය කෙබඳු දැයි විමසා බැලීම ද උචිත කරුණක් යැයි හැඟේ. කතාවේ ප්‍රධාන චරිතය ලෙස නිරූපණය වන ඒකනායක සුමංගල ගණින්නාන්සේ ගිහි කල කුලයෙන් උසස් යැයි සම්මත පරපුරකට අයත් ව සිටියෙකි. එම පවුලේ බාලයා වූ මොහු  කුඩා කල සිට ම අනෙකුන්ගෙන් වෙන් වී කටයුතු කළ තැනැත්තෙකි. කුලයෙන් ඉහළ තැනක සිටිය ද මොවුන්ගේ ආදායම් මාර්ගය නම් එම පවුලට සෑහීමකට පත්විය හැකි එකක් නොවී ය. එදා වේල පිරිමසා ගැනීමට කොස් තැම්බීමට සිදු වූ අවස්ථා ද එමට ය. නමුත් කොපමණ අගහිඟකම් තිබුණ ද එය සමාජයට පෙන්වීමක් නම් කිසිදු විටෙක සිදු නොවී ය.

ඒකනායක සුමංගල තැන පැවිදි බිමට ඇතුළු වූ පසුව ද එම ගණවොලින් පරපුරෙහි කුලමල භේද බහුල ව පැවතිණි. ඔවුහු නිවසේ වැඩ කටයුතු කිරීම සඳහා අඩු කුලයේ පිරිස් යොදා ගත්හ. බත් පිසීම, ගේ දොර පිරිසිදු කිරීම වැනි කටයුතු සඳහා බත් බැලයනුත්,  රෙදි සේදීම වැනි කටයුතු සඳහා අපුල්ලන ගණින්නාන්සේලාත් සිටි බව මහාසාමී කෘතියේ සඳහන් ය. එමෙන් ම මෙකල තිබූ ප්‍රවේණි දාස ක්‍රමය නිසා පන්සලට අයිති ව තිබූ ඉඩම්වල වැඩ කළ ජනතාවගේ ශ්‍රමය අසාධාරණ සූරා කෑමට ලක් වූ අතර එම ඉඩම්වල පදිංචි පුද්ගලයන්ගෙන් අනිසි ලෙස බදු අය කළ බව ද කෘතියේ කරුණුවලින් අනාවරණය කර ගත හැකි ය. තම යටත් වැසියන්ගෙන් බදු අය කර ගත යුත්තේ

‘රොන් අරගෙන සෙමින්   යන බිඟු ලෙසින් කුසුමින්

ලොවට දුක් නොදෙමින් ගනිති අය පඬුරු පෙර නියමින් ’

ලෙස ය. එසේ ගත් කල මින් බදු අය කර ගත යුත්තේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ එදා පාලකයන්ට මෙන්ම අද පාලකයන්ටත්  ආදර්ශයක් ලැබෙයි.

මහාසාමී කෘතියේ ඇති එක් සුවිශේෂ ලක්ෂණයක් වන්නේ කතුවරිය භාවිත කර ඇති භාෂාව යි. වර්තමානයේ පළවන බොහෝ ඓතිහාසික නවකතාවල පමණක් නොව ඓතිහාසික ටෙලි නාට්‍යය හා චිත්‍රපටවල දක්නට ලැබෙන සුලභ දුර්වලතාවක් වන්නේ නිර්මාණකරුවා තෝරා ගෙන ඇති කාල සමයට භාෂාව නොගැළපීම යි. නමුත් මහාසාමී කතුවරිය තම කෘතියෙන් එම දුර්වලතාව කිසිදු විටෙක ඉස්මතු වීමට ඉඩ නො තබයි. සිංහල භාෂාව මහනුවර යුගයේ දී සැබෑ පිරිහීමකට ලක් විය. එකල්හි රජු විසින් යවන ලද සන්නස්වල පවා මෙම අඩුපාඩු සහිත භාෂාව දක්නට ලැබේ. (නිද. නිල්ගල සන්නස) බොහෝ ව්‍යාකරණ දෝෂවලින් හා අක්ෂර වින්‍යාස ගැටලු රැසකින් මෙන් ම කථන ව්‍යවහාරයෙන් කෘති රචනා කිරීම ද මෙකල භාෂාවේ ඇති සුවිශේෂතාවකි. පහත ඇත්තේ එකල රචනා වූ කෘති කිහිපයක උපුටා ගැනීම් ය.

‘ ඒ හැර සුදු ඊයං කළු ඊයං උපදින ආකාරවල් බොහොම තියෙනවාය. බුලත් පුවක් ධන ධාන්‍ය සස්‍යඵල ආදීවූ දෙයින රාජ්ජය සුභික්ෂව පවතිනවාය.’

• විල්බාවේගෙදර මොහොට්ටාලගේ තානාපති ගමන

‘පලමුවෙනි අග්‍රබෝධි රජගේ මරණින් පසු ඔහුගේ බෑනා කෙනෙක් වූ දෙවෙනි අග්‍රබෝධි නොහොත් සුලාක්බර අනුරාධපුර නුවර රාජස්‍රීයට පැමණ දස අවුරුද්දක් රජකම් කළාය…’

• හෙළදිව් රජනිය

භාෂාවේ අනුප්‍රාස තැන් බහුල ය. මේ ආකාර වූ සෑම ලක්ෂණයක් ම තම කෘතියේ භාෂාවට අන්තර්ගත කිරීමට කතුවරිය ගත් උත්සහය සාර්ථක යැයි කිව හැකි ය. මෙහිදී යමෙකු මහාසාමී නවකතාවේ භාෂාව ස්ත්‍රීවාචී යැයි පැවසුවහොත් එය ‘කියවනවා’ යන වාචික පදයට ‘ය’ යන නිපාතය යෙදීම නිසා ඇති වූවක් ලෙස දැක්විය හැකි ය. වෙන් කර තැබිය යුතු නිපාතය මහනුවර යුගයේ කෘතිවල එකට ලියා තිබීම නිසා මෙම ගැටලුව පැන නැඟී ඇත. එමෙන් ම එකල භාවිත වූ බත් මුඛය පෑදීම, නියඹලාව, නවාතැන් හිරය, ඉදොලුව වැනි වදන් භාවිතය මගින්  හා සෑම ජේදයක් ආරම්භයේ ම නිරූපිත විවිධ සංකේත මගින් සහෘදයා මහනුවර යුගය කරා ගෙන යාමට කතුවරිය උත්සහ දරා ඇත.

වත්මන් කතුවරුන් බොහෝදුරට පෙළඹී ඇත්තේ ඓතිහාසික කතාවක වුව අන්තර්ගත පෙම් කතාවක් උලුප්පා දැක්වීම වුවද මහාසාමී කතුවරියගේ අභිලාෂය හාත්පසින් ම  වෙනස් වූවකි. මෙහිදී ඇයගේ මූලික අවධානය යොමු වී ඇත්තේ බෞද්ධාගමේ පිරිහීමත්, එය රැක ගැනීමට වැලිවිටියේ සරණංකර හිමි ගත් උත්සහයත් කෙරෙහි ය. සමස්තයක් ලෙස ගත් කල නවකතාව මදක් දීර්ඝ වීම යම් අඩුපාඩුවක් ලෙස දැකිය හැකි අතර එසේ වීමට හේතු වන්නට ඇත්තේ දීර්ඝ කාල පරාසයක් තම කතාවෙන් ආවරණය කිරීම යි. කතුවරිය පැවසූ ආකාරයට මහාසාමී කෘතිය ඇයගේ පර්යේෂණයක අතුරු ඵලයක් ලෙස බිහි වූ කෘතිය කි. හුදු මූල්‍යමය පරමාර්ථ අරමුණු කොට ගත් වත්මන් සාහිත්‍ය නිර්මාණ අතරට මෙවැනි කෘති පළවීම සැබවින්ම සතුටට කාරණයකි.

සහාය කථීකාචාර්ය භාග්‍යා දිල්හානි මාබුලගේ

සිංහල හා ජනසන්නිවේදන අධ්‍යයනාංශය