ආහාර අනාරක්ෂිතතාව හා කුසගින්න

ආහාර අනාරක්ෂිතතාව

ලෝකයේ ජීවත්වන සියලුම ජනතාවට අවශ්‍ය සෑම විටකම ක්‍රියාශීලී නිරෝගීමත් දිවි පැවැත්මක් සඳහා ආර්ථිකමය වශයෙන් ප්‍රමාණවත් ලෙස ලබා ගත හැකි ආරක්ෂාකාරී පෝෂ්‍යදායී ආහාර තිබීම ආහාර සුරක්ෂිතතාව ලෙස හැඳින් වේ. මෙම තත්ත්ව සපිරීමට නොහැකිවන විට ආහාර අනාරක්ෂිතතාව ඇති වේ.

 ආහාර සුරක්ෂිතතාවෙහි ප්‍රධාන මාන

ආහාර සුරක්ෂිතතාව ඇති වීම සඳහා වැදගත්වන ප්‍රධාන කරුණු 4ක් පිළිබඳ මෙහි දී අවධානය යොමු කර ඇත.

ආහාර ලබා ගැනීමේ හැකියාව– දේශීය නිෂ්පාදන හෝ ආනයන මගින් සපයනු ලබන (ආහාර ආධාර ඇතුළුව) ගුණාත්මක ආහාර අවශ්‍ය ප්‍රමාණයෙන් ලබා ගැනීමේ හැකියාව මෙයින් අදහස් වේ.

ආහාර සඳහා ප්‍රවේශ වීමේ හැකියාව– පෝෂ්‍යදායී ආහාර වේලක් ලබා ගැනීම සඳහා ප්‍රමාණවත් සම්පත් සඳහා පුද්ගලයන්ට ප්‍රවේශ වීමට ඇති හැකියාව මෙමගින් අදහස් වේ.

උපයෝජනය– සියලුම භෞතික විද්‍යාත්මක අවශ්‍යතා සපුරාලන පෝෂණීය යහපැවැත්මකට ළඟා වීම සඳහා ප්‍රමාණවත් ආහාර, පිරිසිදු ජලය, සනීපාරක්ෂක පහසුකම්, සෞඛ්‍ය පහසුකම් පැවතීම හරහා ආහාර උපයෝජනය කර ගත හැකි වීම.

ස්ථාවරබව- ආහාර සුරක්ෂිතතාව ඇති වීමට නම් සමස්ත ජනගහනයට, කුටුම්බයකට හෝ තනි පුද්ගලයෙකුට, අවශ්‍ය සෑම විටම ප්‍රමාණවත් ආහාර වේලක් ලබා ගැනීමේ හැකියාව පැවතිය යුතු ය. එහි දී ක්ෂණික සිදුවීම් ( උදා:- ආර්ථික හෝ දේශගුණික වෙනස් වීම්) හෝ චක්‍රීය සිදුවීම්වල (උදා:- ඍතුමය වශයෙන් විවිධ කාලවල දී ඇතිවන ආහාර අනාරක්ෂිතතාව) ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ආහාර සඳහා ප්‍රවේශ වීමේ හැකියාව සීමා නොවිය යුතු ය.

කුසගින්න, මන්දපෝෂණය සහ දරිද්‍රතාව

මෙම සංකල්ප තුන ආහාර අනාරක්ෂිතාව හා ඍජුවම සම්බන්ධ වේ.

කුසගින්න- ප්‍රමාණවත් තරම් ආහාර පරිභෝජනය කිරීමට නොහැකි වීම හේතුවෙන් ඇතිවන අපහසුව, එසේත් නැතිනම් කායිකව දැනෙන වේදනාව කුසගින්න ලෙස හඳුන්වයි. කුසගින්නේ සිටින සියලු දෙනා ආහාර අනාරක්ෂිතතාවෙන් පෙළෙන නමුත් ආහාර අනාරක්ෂිතතාවෙන් පෙ‍ෙළන පුද්ගලයන් සියලු දෙනා කුසගින්නෙන් නොපෙ‍ෙළති. මක්නිසා ද යත් ආහාර අනාරක්ෂිතතා‍වෙන් පෙළීමට වෙනත් හේතූ ද  පවතින හෙයිනි.

මන්ද පෝෂණය-  ක්ෂුද්‍ර සහ සාර්ව ආහාර පෝෂක පරිභෝජනයේ ඌණතා හෝ අසමබලතා හේතුවෙන් මන්දපෝෂණය ඇති වේ. මීට අමතරව ප්‍රමාණවත් සෞඛ්‍ය පහසුකම් නොමැති වීම, සෞඛ්‍ය සම්පන්න පරිසරයක් නොමැති වීම වැනි ආහාර නොවන වෙනත් සාධක ද බලපෑ හැකි ය.

දරිද්‍රතාව- දුප්පත්කම නිසැකවම කුසගින්න සඳහා හේතුවක් වන අතර ප්‍රමාණවත් නිසි පෝෂණයක් නොමැති වීම දරිද්‍රතාවට මූලිකවම හේතු වේ.

දරිද්‍රතාව නිසා කුසගින්නත් ආහාර අනාරක්ෂිතතාවත් ඇති වේ. එවිට කායික වශයෙන් පුද්ගලයන් දුර්වල වන බැවින් නිෂ්පාදනය පහළ යයි. එවිට පුද්ගලයන් නැවත දරිද්‍රතාවට පත් වේ. මෙම ක්‍රියාවලිය චක්‍රාකාරව නොනැවතී දිගින් දිගටම සිදු වේ. ඒ තුළින් පුද්ගලයන් ආහාර අනාරක්ෂිතතාවට පත් වේ.

ගෝලීය කුසගිනි දර්ශකය (Global Hunger Index – GHI) මගින් ගෝලීය වශයෙන් කලාපීය මට්ටමෙන් සහ ජාතික මට්ටමෙන් කුසගින්න පිළිබඳ මැන බලයි. එමගින් කුසගින්න තුරන් කිරීම පිළිබඳ ප්‍රජාව තුළ පවතින දැනුම්වත්භාවය වර්ධනය කිරීමට කටයුතු කරයි. එසේම රටවල් හා කලාප අතර කුසගින්න සංසන්දනය කරමින් කුසගින්න තුරන් කිරීම සඳහා අවශ්‍ය කටයුතු සැලසුම් කිරීමටත් අවශ්‍ය සම්පත් ලබා දීමටත් මේ මගින් යොමු වේ.

වර්තමාන ඇස්තමේන්තුවලට අනුව මිලියන 690කට ආසන්න ජනතාවක්, එනම් ලෝක ජනගහනයෙන් 8.9% ක් කුසගින්නෙන් පීඩා විඳිති. 2020 වර්ෂයේ දී රටවල් 107ක් යොදා ගන්මින් ගෝලීය කුසගිනි දර්ශකය සකස්කර ඇත. එහි දී ශ්‍රී ලංකාවට 64වන ස්ථානය හිමි විය. ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාව කුසගින්න මධ්‍යස්ථ මට්ටමක පවතින රටක් ලෙස හඳුනාගෙන ඇත. 2030 වන විට ළඟා කර ගැනීමට අපේක්ෂා කරන තිරසර සංවර්ධන අරමුණු අතර දෙවන අරමුණ වනුයේ කුසගින්න තුරන් කිරීමය. මෙම අරමුණු ළඟා කර ගැනීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් තනි තනි රටවල් වශයෙන් ළඟා කර ගත යුතු අරමුණු සහ ඒ වෙනුවෙන් ක්‍රියාවට නැංවිය යුතු වැඩසටහන් පිළිබඳ දක්වා ඇත.  නමුත් Covid – 19 වසංගතය හමුවේ 2030 වන විට මෙම අරමුණු ළඟා කර ගැනීමට නොහැකි වනු ඇති බව හඳුනාගෙන ඇත. මෙම තත්ත්වය තවදුරටත් පැවතියහොත් 2030වන විට කුසගින්නෙන් පෙළෙන පුද්ගලයන් සංඛ්‍යාව මිලියන 840 ඉක්මවා යනු ඇත.

ලෝකයේ කුසගින්න සහ ආහාර අනාරක්ෂිතතාවෙන් පීඩා විදින මිලියන ගණනක ජනතාව ඉන් මුදවා ගැනීමට නම් ගෝලීය ආහාර නිෂ්පාදනයේ සහ කෘෂිකාර්මික අංශයේ ප්‍රබල වෙනසක් සිදු කිරීම අවශ්‍ය වේ. එසේ නොවූවහොත් 2050වන විට කුසගින්නෙන් පෙළෙන පුද්ගලයන් අතරට තවත් බිලියන 2ක පමණ ජනතාවක් එක්වනු ඇත. එබැවින් තිරසර ආහාර නිෂ්පාදනයකට යොමු වීම මෙන්ම ආහාර අනාරක්ෂිත බව අවම කිරීමට අවශ්‍ය පියවර ගැනීමට රටක් වශයෙන් මෙන්ම ගෝලීය වශයෙන් ද යොමු වීම වැදගත් වේ.

ආහාර අනාරක්ෂිතතාවෙහි ප්‍රතිඵල

ආහාර අනාරක්ෂිතතාව හේතුවෙන් වර්තමානය වන විට ලෝකයේ මිලියන 821ක ජනතාවක් පෝෂණ ඌණතාවන්ගෙන් පෙළේ. එනම් ලෝකයේ සෑම පුද්ගලයන් 9 දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකු පෝෂණ ඌණතාවන්ගෙන් පෙ‍ෙළන බව හඳුනාගෙන ඇත. එසේම වයස අවුරුදු 5ට අඩු ළමුන් මිලියන 15ක් සහ අවරුදු 15-49ත් අතර කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින් මිලියන 613ක් යකඩ ඌණතාවෙන් පෙළෙමින් ජීවත් වෙති. එපමණක් නොව සමස්තයක් ලෙස ගත් විට ලෝකයේ වැඩිහිටියන් බිලියන 2ක් අධික බර හෝ තරබාරු බවින් යුක්ත අය වේ. ඉහත තත්ත්ව සියල්ලටම හේතු වී ඇත්තේ සුරක්ෂිත ආහාර වේලක් ඔවුන්ට ළඟා කර ගත නොහැකි වීමයි.

ආහාර අනාරක්ෂිතතාව අවම කිරීමට නම්..?

ආහාර අනාරක්ෂිතතාව ඇති වීමට මූලික වශයෙන්ම දරිද්‍රතාව හේතු වේ. එසේම ආහාර අනාරක්ෂිතතාව දරිද්‍රතාවට හේතු වේ. එසේ වනුයේ ආහාර අනාරක්ෂිතතාව නිසා පෝෂණ ඌණතාවන් ඇති වන බැවිනි. පෝෂණ ඌණතාවන් හේතුවෙන් ලෙඩ රෝගවලට ගොදුරු වීම, රැකියා කිරීමට නොහැකි වීම වැනි හේතූන් නිසා දරිද්‍රතාවට පත් වේ.මෙම තත්ත්වය සඳහා විසඳුම් ලෙස පුද්ගලයන්ගේ ආදායම් තත්ත්වය නගා සිටුවීම සඳහා අවශ්‍ය වැඩපිළිවෙළවල් සකස් කිරීම යෝග්‍ය වේ.

උදාහරණ ලෙස ලෝකයේ දුප්පත් පුද්ගලයන් වැඩි වශයෙන් ජීවත් වනුයේ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවලය. ඔවුන් වැඩි වශයෙන් සේවා නියුක්ත වනුයේ කෘෂිකර්මාන්තයේ ය. ඒ අනුව,

කෘෂිකර්මාන්තය නගා සිටුවීම වැදගත් වේ. එහි දී,

• කෘෂි අංශය දියුණු කිරීම යටතේ කෘෂි අංශය සඳහා රජයේ වියදම් වැඩි කිරීම, නියං, ගංවතුර, පොහොර සහනාධාර ලබා දීම සිදු කළ හැක. එසේ ම කෘෂි කර්මාන්තය ආශ්‍රිත පර්යේෂණ සඳහා රජයේ වියදම් ඉහළ නැංවීම, නව භෝග සහ නව තාක්ෂණය පිළිබඳ ගොවීන්ට අවශ්‍ය දැනුම ලබා දීම හා උපදෙස් ලබා දීම වැදගත් වේ.
• එසේම කෘෂිකර්මාන්තය ආශ්‍රිත ජෛව විවිධත්වය ඇති කිරීම වැදගත් වේ. මෙහි දී තිරසර කෘෂි කර්මාන්තය දියුණු කිරීම සහ පරිසරයට අවම බලපෑමක් සහිත කෘෂි කාර්මික කටයුතු දියුණු කිරීම පිළිබඳ අවධානය යොමු කරයි.

ආයෝජකයන්ට සුදුසු පරිසරයක් ඇති කිරීම

මෙමගින් දේශීය ආයෝජකයන්ට මෙන්ම විදේශීය ආයෝජකයන්ට ආයෝජනය කිරීම සඳහා අවස්ථා ලබා දිය යුතු ය. එමගින් දේශීය වශයෙන් සේවා නියුක්ති අවස්ථා ඉහළ යාමත් විදේශ විනිමය රට තුළට ගලා ඒමත් සිදු වේ.

ආහාර නාස්තිය අවම කිරීම

ආහාර සැපයුම් ජාලය තුළ සෑම පියවරකදීම ආහාර විශාල වශයෙන් නාස්ති වේ. ගොවිපළේ දී කෘමි උවදුරු, දේශගුණික සාධක, තාක්ෂණය මදකම වැනි හේතූන් නිසාත්, අස්වැන්න නෙලීමෙන් පසු ගබඩා කිරීමේ දී කෘමීන් බෝ වීම, ශීතාගාර පහසුකම් හිඟ වීම වැනි හේතූන් නිසා ආහාර නාස්ති වේ.

එසේ ම ආහාර සකස් කිරීමේ දී යන්ත්‍රානුසාරයෙන් ආහාර තේරීමේ දී හා ආහාරවල පොතු ඉවත් කිරීමේ දී ආහාර නාස්ති වේ. ආහාර බෙදා හැරීමේ දී පාද ව්‍යූහය පහසුකම්  නොමැති වීම, ඇසුරුම් පහසුකම් නොමැති වීම, ප්‍රවාහනයේ විධිමත් බවක් නොමැති වීම වැනි හේතූන් නිසා ආහාර නාස්ති වේ. එසේ ම තොග හා සිල්ලර වෙළෙඳාමේ දී ද වෙළෙඳනාමය ආරක්ෂා කර ගැනීමේ අපේක්ෂාවෙන් ඇසුරුම්කළ ආහාර කල් ඉකුත් වීමට පෙර ඉවත් කරයි. ඇතැම් අවස්ථාවල පළතුරු හා එළවළු ඒවායේ හැඩය හා ප්‍රමාණය හේතුවෙන් ප්‍රතික්ෂේප කරයි. මේ නිසා ආහාර විශාල වශයෙන් නාස්ති වේ. එමෙන් ම පරිභෝජනයේ දී අපනශාලා, හෝටල් තුළ දී මෙන් ම ගෘහස්ථ මට්ටමෙන් ද ආහාර නාස්ති වේ.

ලෝකයේ සෑම වර්ෂයකම මිනිස් පරිභෝජනයට සුදුසු ආහාර 1/3ක් නාස්ති වේ. මෙලෙස නාස්තිවන ආහාර 1/3ක ප්‍රමාණය ගණනය කිරීම්වලට අනුව බිලියන 3ක ජනතාවගේ කුසගින්න නිවීමට ප්‍රමාණවත් වේ. අප්‍රිකාවේ උපසහරානු කලාපයේ පුද්ගලයන් 4දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙක් එනම් 23%ක් කුසගින්නෙන් පීඩා විදිති. මින් පැහැදිලි වනුයේ ලෝකයේ නිෂ්පාදනය වන ආහාර සියලුම පුද්ගලයන්ගේ කුසගින්න නිවීමට ප්‍රමාණවත් වේ. නමුත් කොටසකට ආහාර නොමැති අතර කොටසක් එය නාස්ති කරයි.

මේ අයුරෙන් ආහාර සැපයුම් ජාලය තුළ දී ආහාර නාස්ති වන අවස්ථා හඳුනාගෙන එම තත්ත්ව අවම කිරීමට කටයුතු කිරීම වැදගත් වේ.

දේශපාලන හා කෘෂිකාර්මික පුරුදු

රටක් තුළ ක්‍රියාත්මක වන දේශපාලන ප්‍රතිපත්ති ආහාර අනාරක්ෂිත බවට හේතු වේ. ඇතැම් රටවල් දේශීය පුද්ගල පරිභෝජනය සඳහා ආහාර නිෂ්පාදනයට වඩා වාණිජමය භෝග වර්ග වගා කිරීමට කැමැත්තක් දක්වති. උදා:- ඇතැම් රටවල් වැඩි වශයෙන් ධාන්‍ය වගා කිරීමට කැමැත්තක් දක්වන අතර එළවළු වගා කිරීමට යොමු නොවේ. ඇතැම් රටවල් ස්ව පරිභෝජනයට තිබෙන ආහාර අපනයනය කිරීමට යොමු වේ. උදා:- ශ්‍රී ලංකාව කෙසෙල්, පේර ආදිය අපනයනය කර ඇපල්, මිදි ආදිය ආනයනය කර ආහාරයට ගනී.එසේම විකල්ප ඉන්ධන වශයෙන් ආහාර යොදා ගැනීම සිදු කරයි. උදා:- සෝයා බෝංචි

මේ නිසා විශාල වශයෙන් පරිභෝජනය සඳහා පවතින ආහාර අහිමි වීමක් සිදු වේ. එ අනුව දේශපාලනික වශයෙන් ගනු ලබන තීන්දු තීරණ හරහා ආහාර නාස්තිය අවම කිරීමට යෝග්‍ය වන ප්‍රතිපත්තිමය තීරණ ගැනීම වැදගත් වේ.

ඉහත ක්‍රමවේද හරහා ආහාර නාස්තිය අවම කිරීමට යොමු වීම මගින් ආහාර අනාරක්ෂිතතාව සහ කුසගින්න තුරන් කිරීමට හැකියාව ලැබෙනු ඇත. එමගින් ආහාර සුරක්ෂිතතාව තහවුරු කරමින් ක්‍රියාශීලී නීරෝගීමත් ප්‍රජවක් බිහි කිරීමට හැකියාව ලැබෙනු ඇත.

එම්. එම්. එස්. ඒ. කරුණාරත්න, එන්. එම්. ඒ. ජයසිංහ
ආර්ථික විද්‍යා අධ්‍යයනාංශය

 ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ

Hashmi, A.A., Sial, M.H., Akram, W. and Hashmi, M.H. (2019), Assessing Food Insecurity Trends and Determinants by using Mix Methods in Pakistan: Evidence from Household Pooled Data (2005- 2014), Sarhad Journal of Agriculture, 35(1): p.87-101.

Barioni, L.G., Benton, T.G., Herrero, M. and others, (2020), Food Security , [Online]. https://ntrs.nasa.gov/citations/20200001724 (Accessed 2 July, 2021)

Food And Agriculture Organization of The United Nations, (2006), Food Security, [Online].http://www.fao.org/fileadmin/templates/faoitaly/documents/pdf/pdf_Food_Security_Cocept_Note.pdf (Accessed 2 July, 2021)

Food And Agriculture Organization of The United Nations, (2008), An Introduction to the Basic Concepts of Food Security,  [Online]. Available from: http://www.fao.org/3/al936e/al936e.pdf ( Accessed 2 July, 2021)

The World Bank, (2020), Food Security, [Online]. Available from: https://www.worldbank.org/en/topic/food-security ( Accessed 3 July, 2021)

United Nations, Sustainable Development Goals, [Online]. Available from: https://www.un.org/sustainabledevelopment/hunger/ ( Accessed 3 July, 2021)

(2020), Global Hunger Index 2020: Sri Lanka, [Online]. Available from: https://www.globalhungerindex.org/sri-lanka.html ( Accessed 3 July, 2021)