කුමන හෝ විෂය ක්ෂේත්‍රයක් පරිණත වූ කල් හි එකී විෂයට අනුබද්ධිත උප විෂයන් රැසක් බිහිවේ. එලෙස ම අපරාධවේදය ඇසුරින් හඳුනා ගත හැකි මෑත කාලීන අපරාධවිද්‍යාත්මක උප විෂයන් පිළිබඳ දැනුවත් කරලීම මෙම කෙටි ලිපියෙහි මුඛ්‍ය අරමුණ වේ.
ඒ අනුව ප්‍රථමයෙන් ම වසංගතවේදී අපරාධවිද්‍යාව (Epidemiological Criminology) පිළිබඳ අවධානය යොමු කරමු. කාලීන වශයෙන් වැදගත් වූ මෙම උප විෂය තුලින් ගවේෂණය කරනු ලබන්නේ මහජන සෞඛ්‍ය ආශ්‍රිත අපරාධ හා අපරාධ යුක්ති කාර්යයන් වේ. මෑත කාලීන කොවිඩ්-19 වසංගත සමයෙහි දී රජය මෙන් ම සෞඛ්‍ය බලධාරීන් විසින් වසංගත තත්වය නිවාරණය සහ පාලනය සඳහා අවශ්‍යතාව අනුව විවිධාකාරයේ නීති රීතීන් පනවන ලදී. එකී නීති රීතීන් උල්ලංඝනය කරන ලද පුද්ගලයින් සම්බන්ධව නීතිමය පියවරයන් ද ගනු ලැබූ බව අපි දනිමු.
මෙවැනි මහජන සෞඛ්‍යයට අදාල වන්නා වූ අනීතික ක්‍රියාවන් සේ ම‚ එවන් නීති විරෝධී කටයුතු සම්බන්ධව ගනු ලබන අපරාධ යුක්ති ක්‍රියාපටිපාටීන් පිළිබඳ අධ්‍යයනය කිරීම වසංගතවේදී අපරාධවිද්‍යාව මඟින් ඉටු වේ. මෙකී උප විෂය තුලින් වසංගතවේදී අපරාධයන් හි ව්‍යාප්තිය‚ ජන සංයුති පදනමකින් අවබෝධ කොට ගැනීමක් සිදු වේ. එනම් වයස‚ ජාතිය‚ සමාජ පංතිය සහ ස්ත්‍රී-පුරුෂ සමාජභාවය ඇසුරිනි. සංකීර්ණ සමාජයන්හි විෂයන් අනුකලනය වීමක් මෙම අපරාධවිද්‍යාත්මක උප විෂය තුලින් විද්‍යාමාන වේ.
ජෛව අපරාධවිද්‍යාව (Bio-Criminology) ද අපරාධවේදී නව උප විෂයකි. ආරම්භක අවධියෙහි දී සාපරාධීත්ව සාධකයන් හඳුනා ගනු ලැබුවේ ජීවවිද්‍යාත්මක පදනමකිනි. එම ආරම්භයෙහි ප්‍රතිඵලයක් සේ වර්තමානයෙහි ජෛව අපරාධවිද්‍යාව තුලින් අපරාධකරීත්වයට දායක වන්නා වූ ජීවවිද්‍යාත්මක හා ජාන ආශ්‍රිත සාධකයන් පිළිබඳ ගවේෂණය කරනු ලැබේ. එම සාධක‚ අභ්‍යන්තර හා බාහිර වශයෙන් අංශ දෙකක් ඔස්සේ හඳුනා ගෙන ඇත. ජෛව-රසායන අසමතුලිතබව (bio-chemical imbalances)‚ ජාන විකෘතිතා‚ නිසි පරිදි වර්ධනය නොවූ හෝ මොලය ආශ්‍රිත අසාමාන්‍යතා වැනි හේතු මෙහි ලා සඳහන් කළ හැක.
තව ද මෙකී උපවිෂයට බෙහෙවින් ම සමාන වූ එහෙත් සාපරාධීත්වයට තුඩු දුන් සමාජීය මෙන් ම පාරිසරික හේතූන් අවධාරණය කරනු ලබනුයේ ජෛව-සමාජීය අපරාධවිද්‍යාව (Bio-Social Criminology) මඟිනි. මෙම උපවිෂය ක්ෂේත්‍රයට අනුබද්ධව සිදු කරනු ලැබූ පර්යේෂණ තුලින් අනාවරණය වූයේ පුද්ගල අපරාධකාරීත්වය සමාජ හා ජෛවවිද්‍යාත්මක සාධකයන් හි සංකලනයක ප්‍රතිඵලයක් බව ය.
ක්‍රීඩා ක්ෂේත්‍රය තුල වාර්තා වන අනේක විධ නීති විරෝධී ක්‍රියාවන් පිළිබඳ අධ්‍යයනය කිරීමේ චේතනාවෙන් ක්‍රීඩා අපරාධවිද්‍යාව (Sports Criminology)‚ අපරාධවේදයට අනුබද්ධ වූ නව උප විෂයක් සේ හැඳින්විය හැකිය. මෙම නවමු උප විෂය මඟින් ක්‍රීඩා ප්‍රේක්ෂක ප්‍රචණ්ඩත්වය‚ ක්‍රීඩකයින් විසින් මෙන් ම ක්‍රීඩකයින්ට එරෙහිව සිදු වන්නා වූ සාපරාධී ක්‍රියාවන්‚ අපරාධ යුක්ති පද්ධතිය වෙත මෙවැනි ක්‍රීඩා ක්ෂේත්‍රය ආශ්‍රිත අනීතික ක්‍රියාවන් ගේ බලපෑම‚ ක්‍රීඩා කෞශල්‍ය උද්දීපනය සඳහා භාවිත කරනු ලබන නීති විරෝධී ඖෂධ ඇතුළු වාර්තා වන සෑම දූෂිත ක්‍රියාවක් මූලික කොට ගනු ලබන පාලන සහ නිවාරණ පියවරයන් මෙකී උප විෂය මඟින් ආවරණය කරනු ලැබේ. එමෙන් ම බන්ධනාගාරගත පුද්ගලයින් පුනරුත්ථාපනයෙහි ලා ක්‍රීඩා කුසලතා වර්ධනය උපයෝගී කොට ගැනීමෙහි ශක්‍යතාව ද ක්‍රීඩා අපරාධවිද්‍යාව තුලින් අවධානයට යොමු ව තිබේ.
නූතන සමාජයන් හි ආර්ථික ක්ෂේත්‍රයන් ඇසුරින් වාර්තා වන අනීතික ක්‍රියාවන් හි සැලකිය යුතු වර්ධනයක් පිළිබිඹු වන බව සත්‍ය කරුණකි. ආර්ථික අපරාධවිද්‍යාව (Economic Criminology) නම් වූ මෙම අපරාධවේදී උපවිෂය මඟින් ආර්ථික අපරාධ ලෙස හඳුනා ගනු ලැබූ මූල්‍ය වංචා‚ අල්ලස්‚ දූෂණ‚ මුදල් විශුද්ධිකරණය‚ බුද්ධිමය දේපල වැරදි‚ නීතිවිරෝධී ගනුදෙනු මඟින් අයුතු ආකාරයේ වෘත්තිමය වරප්‍රසාදයන් බුක්ති විඳීම වැනි ආර්ථික පරිහානිදායක ක්‍රියාවන් මෙකී උපවිෂය මඟින් මූලික ලෙස ආවරණය කරනු ලැබේ. එමෙන් ම මෙකී අපරාධ පාලනයට හා නිවාරණය සඳහා නෛතික පද්ධතීන් ගේ සංයුතිය සහ ක්‍රියකාරීත්වය ද මෙහි අන්තර්ගත විෂය කරුණු තුලින් සාකච්ජාවට භාජනය වේ.
අධිකරණ ලේඛනවිද්‍යාව (Forensic Documentology)‚ අපරාධවිද්‍යාවට අදාළ වන ආනුභවික උපවිෂය ක්ෂේත්‍රයකි. සුවිශේෂී වූ වංචා විමර්ශන ක්‍රමයන් සහ තාක්ෂණයන් ඔස්සේ විවිධ ලේඛනයන්හි අව්‍යාජත්වය‚ විද්‍යාත්මකව සනාථ කරන්නා වූ විෂයක් සේ හඳුන්වා දිය හැක. නෛතික තත්වයන් අභිබවා‚ ව්‍යාජ වූ හා කූඨ වූ ලේඛන ආශ්‍රිත නීතිවිරෝධී අංශයන් අධිකරණ ක්‍රියාදාමයන් සඳහා අනාවරණය වීමක් මෙ මඟින් සිදු වේ. විශේෂිත දැනුමකින් හා පුහුණුවකින් හෙබි විමර්ෂකයෙක් විසින් ලේඛනයන් හි සත්‍යතාව පරීක්ෂා කරනු ලැබේ.
එහි ලා එකී ලේඛනයන් හි අන්තර්ගතයෙහි නිරවද්‍යබව තහවුරු කරලීමක් සිදු වේ. කුමන හෝ ආකාරයක සංශෝධනයක් එම ලේඛනයන් හි දිස් වන්නේ නම් එම තැන් හි නෛතිකව පිළිගත හැකි අයුරින් කෙටි අත්සනක් මඟින් එම සංශෝධනයන් සනාථ කොට ඇති බව ස්ථිර කිරීම ඇවැසි වේ. ඇතැම් අවස්ථාවන් හි ජයාරූපයන් හි අනන්‍යතාව මෙන් ම නීත්‍යානුතකූලභාවය තහවුරු කිරීම අවශ්‍ය වූ කල් හි ඒ සඳහා අධිකරණ ලේඛනවිද්‍යා විශේෂඥ සේවාව උපකාරී කොට ගත හැකි ය.
මෙවන් නෛතික අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා විශේෂඥ සාක්ෂි‚ ආරක්ෂිත මුද්‍රණ ක්‍රියාවන් පිළිබඳ දැනුවත්බව මෙන් ම මෙම ක්ෂේත්‍රය ආශ්‍රිත අඛණ්ඩ කුසලතා වර්ධනය ද ඉවහල් වේ. තොරතුරු හා සංනිවේදන තාක්ෂණික ප්‍රගතිය නිරන්තරයෙන් අත්විඳින වත්මන් පරපුර වෙත එල්ල වන අනීතික අභියෝගයන් පාලනයට හා නිවාරණයට අධිකරණ ලේඛනවිද්‍යාව තුලින් මහඟු මෙහෙයක් ඉටු වන බව අප හට ප්‍රත්‍යයක්ෂ වේ.
අපරාධවේදය නැමැති මහා වෘක්ෂය වර්ධනය වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස විවිධ උපවිෂයන් ගණනාවක් මෙලෙස වර්ධනය වී තිබීම අපරාධවිද්‍යාවේ ගුණාත්මකභාවය මෙන් ම ප්‍රමාණාත්මක පුළුල් වීම ද මනාව තහවුරු කරනු ලැබේ.
ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය අනුරුද්ධිකා බුද්ධදාස
අපරාධවිද්‍යා හා අපරාධ යුක්ති අධ්‍යයනාංශය
ආශ්‍රිත මූලාශ්‍ර
https://www.researchgate.net/publication/266801357_Epidemiology_Criminology_and_Theories_of_Crime
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2661436/
https://humanenhancementdrugs.com/hed-matters/hed-archieve/review-sports-criminology/
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/1478601X.2014.1000002
https://platform.keesingtechnologies.com/forensic-documentology/
