පසුගිය සමයේ බෙහෙවින් කතාබහට ලක් වූ සංවර්ධන නිලධාරී තනතුර සඳහා අයදුම් කිරීමට රටපුරා දකින්නට ලැබුණු උද්යෝගය පිටුපස ඇත්තේ ඉටුකරන සේවයට නිසි වැටුපක් ලබන අතරවාරයේ ජනතාවටද නිසි සේවයක් සැලසීමද, එසේත් නැත්නම් නිදහස් ජීවිතයක් ගත කිරීමට රාජ්‍ය සේවය තෝරා ගැනීමද යන්න ඉදිරියේ ඇත්තේ ප්‍රශ්නාර්ථයකි.
කෙසේනමුත් ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය සේවයේ පවතින දැඩි අකාර්යක්ෂමතාව පිළිබඳව මේ වනවිට දේශපාලන වේදිකාවන්වල පවා කතාබහට ලක්වන තත්ත්වයක් උදාවී තිබේ. තම බදු මුදලින් නඩත්තු වන රාජ්‍ය සේවයෙන් තමන්ට ලැබෙන ප්‍රතිලාභය පිළිබඳව මහජනතාවද මේ වනවිට ප්‍රශ්න කරමින් සිටින අතර, මෙම අකාර්යක්ෂමතාවන්ට දැඩි ජනතා විරෝධයන් එල්ල වූ අවස්ථා කිහිපයක්ම පසුගිය කාලය තුළ සමාජ මාධ්‍ය තුළ දැකගත හැකිවිය.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක් සහ සුබසාධන රාජ්‍යයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාවට රාජ්‍ය සේවය ඉතාමත් වැදගත් අංශයක් වෙනවා. ලෝකයේ අනෙකුත් රටවලට සාපේක්ෂව ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍යමය වශයෙන් සැලසෙන සේවා බහුතරයක් ජනතාවට සැපයෙන්නේ නොමිලයේ. එය බටහිර ලෝකයේ රටවල් සමග සැසඳීමේදී ශ්‍රී ලාංකික ජනතාව ලබන එක්තරා වටිනා වරප්‍රසාදයක් වෙනවා. නමුත් වර්තමානය වෙද්දී රටේ සංවර්ධනය සහ සමාජ සන්දර්භය පිළිබඳ කතා කරද්දී ජනතාව අතර සුලභව පවතින මතයක් තමයි පෞද්ගලික අංශයෙන් සේවාවන්ට සාපේක්ෂව රාජ්‍ය අංශයේ සේවාවන්වල පවතින්නේ ඉතාමත් පසුගාමී සහ අකාර්යක්ෂම තත්ත්වයක් බව. මේ කාරණය අවාසනාවට හුදෙක් මතයකට පමණක් සීමා වෙලා නැහැ. සැබෑ ලෝකයේ නිරන්තරයෙන්ම මේ තත්ත්වය රාජ්‍ය ආයතනයකට ගියාම අපිට අත්දකින්න පුළුවන්.
මේ සමගම ජනතාව අද වනවිට විවෘතව ප්‍රශ්න කරමින් සිටිනවා. තමන් ගෙවන බදු මුදලින් විශාල කොටසක් වැය කරමින් රජය විසින් රාජ්‍ය සේවය නඩත්තු කරනවා නම් ඇයි තමන්ට මේ රාජ්‍ය ආයතන විසින් කාර්යක්ෂම සහ ගුණාත්මක සේවයක් ලබා නොදෙන්නේ කියන කාරණය ඔවුන් ප්‍රශ්න කරනවා. එම ගැටලුකාරී තත්ත්වයත් සමග ධනවතාගේ සිට ආර්ථිකය අතින් දුර්වල ජනතාව පවා පුද්ගලික අංශයේ සේවා ලබාගැනීමට යාමේ ලොකු පෙළඹීමක් දකින්න ලැබෙනවා.
මොකද ජනතාව අතර විශ්වාසයක් පවතිනවා පුද්ගලික අංශයෙන් සැපයෙන සේවා වඩාත් ආකර්ෂණීය ලෙසින් කාර්යක්ෂම සහ ගුණාත්මකව සැපයෙන බවට. මේ තත්ත්වයන් බැංකු සේවා සහ සෞඛ්‍ය සේවාවන් ලබා ගැනීමේදී විශේෂයෙන්ම දකින්න ලැබෙනවා.
අධ්‍යාපනය අතින් ගත්තත් අද සමාජයේ විශාල පෙළඹීමක් දකින්න ලැබෙනවා පුද්ගලික අංශයෙන් ක්‍රියාත්මක කරන ජාත්‍යන්තර පාසල් සහ පෞද්ගලික විශ්වවිද්‍යාලවලට දරුවන් ඇතුළත් කිරීමට. ඒ සමගම හතු පිපෙනවා වගේ මෙවැනි පාසල් හා විශ්වවිද්‍යාල පවා බිහි වෙමින් තිබෙනවා. ඉන් බෙහෝමයක ප්‍රමිතිය සම්බන්ධයෙන් ගැටලුවක් පැවතුණත්, සපුරාලිය යුතු ගුණාත්මක සාධක සපුරා නොමැති තත්ත්වයකදී වුවත් මේවාට දරුවන් ඇදී යාමේ සැලකිය යුතු ප්‍රවණතාවක් නිර්මාණය වෙමින් පවතිනවා. පැහැදිලිවම වර්තමානයේදී රාජ්‍ය සේවය දැඩි විවේචනයකට ලක්වෙන්න බලපාලා තිබෙන්නේ එහි දැඩි අකාර්යක්ෂමතාවය සහ ඒ අකාර්යක්ෂම බව නිවැරදි කරන්න බැහැ කියලා පොදුජන විඥ්ඥාණය තුළ මුල් බැසගෙන ඇති මතයයි.
අපි මෙතැනදී අවධානය යොමු කළ යුතු කාරණා කිහිපයක් තිබෙනවා. ඇත්තෙන්ම මේ රාජ්‍ය සේවය රටට වැඩක් නැද්ද, උපාධිධාරීන් රාජ්‍ය සේවය වෙත අනුයුක්ත කිරීම අර්ථ විරහිතද, ඒ වගේම මෙය උපාධියේ හෝ එම උපාධිධාරීන් අදාළ සේවා කටයුතු සඳහා අනුගත කිරීමේ ක්‍රියාවලියේ වරදක්ද කියන කරුණු පිළිබඳව අපි විශේෂයෙන් සැලකිය යුතු වෙනවා. රාජ්‍ය සේවයේදී ගමක ග්‍රාම නිලධාරීවරයාගේ සිට ඉහළ මට්ටම් දක්වා මේ භූමිකාවන් ප්‍රසාරණය වෙලා තිබෙනවා. එහි පුළුල් අධිකාරීමය ධූරාවලියක් පවතිනවා. දකුණු ආසියාතික රටවල රාජ්‍ය සේවයේ ස්ථරගත කිරීම් හෙවත් පරිපාලන ව්‍යූහ අතරින් ශ්‍රී ලංකාවේ තිබෙන ස්ථරගත කිරීම තමයි දැනට දකින්නට ලැබෙන විශිෂ්ටතම සහ සාර්ථකම ස්ථරගත කිරීම වෙන්නේ. නමුත් එහි ගුණාත්මකභාවයේ සහ ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක වීමේ ගැටලුවක් තමයි මෙහි පවතින්නේ.
පසුගිය වසර කිහිපය පුරාවටම අපි ශ්‍රී ලංකාවේ දුෂ්කර යැයි සම්මත ගම්මාන ගණනාවක් යොදා ගනිමින් සිදු කරපු අධ්‍යයනයකින් හෙළිවුණු කාරණාවන් කිහිපයක් මම මෙතැනදී ඉදිරිපත් කරන්න කැමතියි. මේ ගම්මානවල ජනතාව තමන්ගේ ජාතික හැඳුනුම්පත නැති වුණොත්, උප්පැන්නයේ පිටපතක් අවශ්‍ය නම් යා යුත්තේ කවුරුන් හමුවටද කියලා දන්නේ නැහැ.
අපේ අධ්‍යයනයට ලක්වුණු ඇතැම් ගම්මානවල ජනතාව රාජ්‍ය නිලධාරීන් කියලා බොහෝ විට මුණගැහිලා තිබෙන්නේ ග්‍රාම නිලධාරීවරයා හෝ පොලිස් නිලධාරීන් පමණයි. ඇතැම් පිරිස් රාජ්‍ය නිලධාරීන් කියලා හඳුනා ගන්නේ ග්‍රාම නිලධාරීවරයා සහ මනු කියවන්නා පමණයි. ඇතැම් පිරිස් තමන්ගේ ගමට කෘෂිකර්ම නිලධාරියෙක් හෝ ආර්ථික සංවර්ධන නිලධාරියෙක් සිටින බවවත් දන්නේ නැහැ. බොහෝ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල අධ්‍යාපනය අවසන් කරපු තරුණ දරුවන්ට වෘත්තීය මාර්ගෝපදේශනයක් ලබාගන්න නිසි පුද්ගලයෙක් හෝ වැඩපිළිවෙළක් නැහැ.
අපේ රටේ තිබෙන ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලයක් ගත්තොත් එහි එක් ගමකට සේවය කරන්න ක්ෂේත්‍ර නිලධාරීන් 40කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සිටිනවා. මේ තනතුරු දරන ක්ෂේත්‍ර නිලධාරීන් පිරිස තම බල ප්‍රදේශය තුළ නිසි ආකාරයෙන් සක්‍රීය වෙනවා නම් මේ රටේ තිබෙන සියලු සමාජ ප්‍රශ්නවලට සාර්ථක විසඳුම් ලබාදෙන්න පැහැදිලිවම හැකියාව ලැබෙනවා. පවුලක දරුවෙක් පිළිසිඳ ගත්තාම පවුල් සෞඛ්‍ය සේවිකාව ගෙදරටම ඇවිත් ඒ අවශ්‍ය සේවාවන් සමග උපදෙස් ලබාදෙනවා. එතනින් පස්සේ දරුවා ඉපදුණු මොහොතේ සිටම ඒ වෙනුවෙන් නියම වූ රාජකාරී ගණනාවක් සිදුකරන්න මේ නිලධාරී යාන්ත්‍රණය තුළ නිලධාරීන් බැඳී සිටිනවා. දරුවාගේ පූර්ව ළමාවිය සංවර්ධනය වෙනුවෙන් කටයුතු කරන්න වෙනම නිලධාරියෙක් සිටිනවා. ඒ වගේම දරුවන් වෙනුවෙන් පරිවාස නිලධාරියෙක් වෙනම සිටිනවා. යොවුන් වියට පත්වුණු දරුවන්ට උපදේශනය සඳහා අද වෙනකොට වෙනම උපදේශන නිලධාරීන් සහ තරුණ කටයුතු නිලධාරීන් පත්කොට තිබෙනවා.
පවුල් සංවර්ධන නිලධාරීන්, ආර්ථික සංවර්ධන නිලධාරීන්, කෘෂිකර්ම නිලධාරීන්, වැඩිහිටි කටයුතු නිලධාරීන් ආදී වශයෙන් මිනිසෙකුගේ උපතේ සිට මරණය දක්වාම නිසි සේවා සපයන්න බැඳුණු සාර්ථක නිලධාරී යාන්ත්‍රණයක් ශ්‍රී ලංකාව තුළ තිබෙනවා.
නමුත් කුමක් හෝ අවාසනාවකට මේ ක්ෂේත්‍ර රාජකාරි සඳහා රාජ්‍ය සේවයට ඇතුළත් වන ඇතැම් අලුත් උපාධිධාරී නිලධාරීන් තුළ ආකල්පයක් තිබෙනවා රාජ්‍ය සේවයට ඇතුළත් වෙන්නේ නිදහස විඳින්න කියන දේ සම්බන්ධයෙන්. අද බොහෝ දෙනෙක් ක්ෂේත්‍ර රාජකාරි සඳහා ඇතුළත් වෙන්නේ විශ්‍රාම වැටුපක් සහ සතියකට එක් දිනක් පමණක් කාර්යාලයට වාර්තා කරලා අනෙක් දින ක්ෂේත්‍රයේ රාජකාරි තිබෙන නිසයි. මේ රටේ බොහෝමයක් සමාජ ප්‍රශ්න ඇතිවෙන්න හේතුවෙලා තියෙන්නේ ජනතාවට අවශ්‍ය සේවා සපයාගැනීමට ඇති අතරමැදි යාන්ත්‍රණය දුර්වල වීමයි. එහිදී මෙම ක්ෂේත්‍ර නිලධාරීන්ගේ භූමිකාවන් නිසි ලෙසින් ඉටු වෙනවා නම් ගමක සමාජ ප්‍රශ්න ඇතිවෙන්න හැකියාවක් නැහැ වගේම මේ යාන්ත්‍රණය නිසි ලෙස ක්‍රියාත්මක වෙනවා නම් වසරක් පාසා බිහිවන උපාධිධාරීන් හෝ ලක්ෂ 14ක් පමණ වන රාජ්‍ය සේවකයන් මේ රටට වැඩි හෝ බරක් වෙන්නේ නැහැ.
මේ අර්බුදයට විසඳුම් සඳහා තමන්ගේ රැකියාව සඳහා වගකීමක් සහ වගවීමක් ඇතිකරවන ආකාරයේ ආකල්ප වර්ධනයක් අත්‍යාවශ්‍ය වෙලා තියෙනවා. සමස්තයක් ලෙස විශ්වවිද්‍යාලවලින් සිදුකරන්නේ රැකියා සඳහා පුහුණු කිරීමක් නොවෙයි. එක් එක් පාඨමාලාවන් අනුව එය අඩුවැඩි වශයෙන් සිදුවෙන්න පුළුවන්. විශ්වවිද්‍යාලයකින් සිදුකරන්නේ රැකියාවක් සඳහා සූදානම් වීමට අවශ්‍ය කුසලතා සහ විභවතාවයන් වර්ධනය කිරීමයි. නමුත් රැකියාවකට බැඳුණාම ඒ වෘත්තීය වගකීම ඇති වීමට අවශ්‍ය ආකල්ප සංවර්ධනය විය යුත්තේ පුද්ගලයෙකුගේ කුඩා අවධියේ සහ පාසල් අවධියේ සිටමයි. මේ ගැටලුව විසඳීමෙහිලා එවැනි ආකල්පමය වෙනසක් සිදුකිරීමට අපේ අධ්‍යාපන පද්ධතිය යාවත්කාලීන වීම කාලීන අවශ්‍යතාවක් වෙලා තිබෙනවා. අඩුම තරමින් රාජ්‍ය සේවය සඳහා යන නිලධාරීන්ට ලබාදෙනු ලබන පුහුණුවේදිවත් මේ ආකල්පමය වෙනස ඇති කරන්න ක්‍රමවේදයක් ඇතිවිය යුතුයි.
ආචාර්ය නෙරන්ජි විජේවර්ධන
අපරාධ විද්‍යා හා අපරාධ යුක්ති අධ්‍යයනාංශය
සාර්ථකම ආයතනික ව්‍යූුහයක් සහිත ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය සේවය අකාර්යක්ෂම ඇයි? යන මැයෙන් අපරාධ විද්‍යා හා අපරාධ යුක්ති අධ්‍යයනාංශයේ ආචාර්ය නෙරන්ජි විජේවර්ධන මහත්මිය අද පුවත්පතට 2018.10.23 දින ලබාදුන් සම්මුක සාකච්චාව ඇසුරිනි.